Ολοένα αυξημένο εμφανίζεται το ενδιαφέρον ομογενών του εξωτερικού, δηλαδή προσώπων που μένουν σε χώρες του εξωτερικού και έχουν ελληνική καταγωγή (λ.χ. από γονείς, παππούδες ή απώτερους ανιόντες), να ασκήσουν το δικαίωμά τους στην ελληνική ιθαγένεια. Το γεγονός ότι η ελληνική ιθαγένεια παρέχει πρόσβαση σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης την καθιστά ιδιαίτερα ελκυστική και περιζήτητη για ομογενείς που προέρχονται από χώρες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, ο Καναδάς, η Αυστραλία και πλέον (μετά το Brexit) και το Ηνωμένο Βασίλειο.
Ο τρόπος με τον οποίο κάποιος απόγονος Έλληνα πολίτη μπορεί να αποκτήσει την ελληνική ιθαγένεια εξαρτάται από τους κάτωθι παράγοντες: 1) τον βαθμό συγγένειας με τον Έλληνα πολίτη (αν ο Έλληνας είναι γονιός, παππούς/γιαγιά, προπάππους/προγιαγιά κ.ο.κ), 2) αν η καταγωγή από Έλληνα αφορά μόνο την πατρική ή την μητρική γραμμή ή αν αφορά και τις δύο γραμμές (πατρική και μητρική), 3) την χρονολογία γέννησης του αιτούντος και 4) την χρονολογία και τον τύπο (θρησκευτικός ή πολιτικός) του γάμου των Ελλήνων προγόνων.
Γενικότερα, μπορούμε να διακρίνουμε τους τρόπους κτήσης της ελληνικής ιθαγένειας για τους Έλληνες ομογενείς στις κάτωθι κατηγορίες:
Ι. Αυτοδίκαιη κτήση της ελληνικής ιθαγένειας:
Η Ελληνική Ιθαγένεια αποκτάται αυτοδικαίως από την γέννηση του τέκνου στις ακόλουθες περιπτώσεις:
1) Το τέκνο έχει γεννηθεί εντός γάμου ή συμφώνου συμβίωσης από Έλληνα πατέρα και Ελληνίδα μητέρα, οι οποίοι είναι εγγεγραμμένοι και οι δύο σε δημοτολόγιο κατά το χρόνο γέννησης του τέκνου, ανεξαρτήτως του χρόνου γέννησης.
2) Το τέκνο έχει γεννηθεί εντός γάμου ή συμφώνου συμβίωσης από τις 8/5/1984 και μετά και τουλάχιστον ο ένας από του δύο γονείς είναι Έλληνας/Ελληνίδα εγγεγραμμένος/εγγεγραμμένη σε δημοτολόγιο κατά το χρόνο γέννησης του τέκνου.
3) Το τέκνο έχει γεννηθεί εντός γάμου μεταξύ 18/7/1982 και 8/5/1984 από Έλληνα πατέρα, ο οποίος είναι εγγεγραμμένος σε δημοτολόγιο κατά το χρόνο γέννησης του τέκνου.
4) Το τέκνο έχει γεννηθεί εκτός γάμου από Ελληνίδα μητέρα, η οποία είναι εγγεγραμμένη σε δημοτολόγιο κατά το χρόνο γέννησης του τέκνου.
Στις ανωτέρω περιπτώσεις, η γέννηση του τέκνου καταχωρείται στο Ειδικό Ληξιαρχείο Αθηνών και εν συνεχεία αυτό εγγράφεται στο δημοτολόγιο του γονέα του και αποκτά συνακόλουθα αυτοδικαίως την Ελληνική ιθαγένεια.
ΙΙ. Κτήση της ελληνικής ιθαγένειας με καθορισμό:
Αποκτά την ελληνική ιθαγένεια από γέννηση μετά από την έκδοση απόφασης για τη διαπίστωσή της, κάθε πρόσωπο που ανήκει στις ακόλουθες περιπτώσεις:
1) Είναι τέκνο που έχει γεννηθεί εντός γάμου από γονείς που δεν ήταν Έλληνες κατά τον χρόνο που γεννήθηκε, αλλά η ελληνική τους ιθαγένεια αποκτήθηκε από γεννήσεως μετά τη γέννησή του.
2) Είναι τέκνο που έχει γεννηθεί εντός υποστατού, κατά το ελληνικό δίκαιο, γάμου Έλληνα πατέρα με αλλοδαπή μητέρα πριν τις 18.7.1982 και
3) Είναι τέκνο που έχει γεννηθεί εντός ανυπόστατου, κατά το ελληνικό δίκαιο, γάμου Ελληνίδας μητέρας με αλλοδαπό πατέρα πριν τις 8.5.1984.
Όποιος επιθυμεί τη διαπίστωσή της, υποβάλλει αίτηση στην αρμόδια Περιφερειακή Διεύθυνση Ιθαγένειας του τόπου διαμονής του στη Χώρα ή, αν δεν διαμένει σε αυτήν, στον Έλληνα Πρόξενο του τόπου διαμονής του στην αλλοδαπή. Ο Πρόξενος, αφού διεξάγει έρευνα, ιδίως στα τηρούμενα στην αρχή του προξενικά μητρώα, διαβιβάζει την αίτηση στην αρμόδια Περιφερειακή Διεύθυνση Ιθαγένειας, στη χωρική αρμοδιότητα της οποίας υπάγεται ο Δήμος στον οποίο επιθυμεί να εγγραφεί ο αιτών. Η Περιφερειακή Διεύθυνση Ιθαγένειας, μετά από έρευνα που διενεργεί, σε συνεργασία με τις αρμόδιες υπηρεσίες των δήμων της Χώρας για καταχωρήσεις, για την εξακρίβωση των ληξιαρχικών γεγονότων και των δημοτολογικών εγγραφών που αποδεικνύουν τη συγγένεια με Έλληνα πολίτη, προβαίνει στην έκδοση διαπιστωτικής πράξης για την κτήση της ελληνικής ιθαγένειας.
ΙΙΙ. Κτήση της ελληνικής ιθαγένειας με δήλωση (επιγενόμενη κτήση ιθαγένειας)
Από την άλλη πλευρά, για τα πρόσωπα που δεν εμπίπτουν στις ανωτέρω κατηγορίες και περιπτώσεις, ο νομοθέτης έχει μεριμνήσει ειδικά, προβλέποντας συγκεκριμένη διαδικασία για να λάβουν και τα πρόσωπα αυτά την ελληνική ιθαγένεια, όχι όμως αναδρομικά από την γέννησή τους, αλλά για το μέλλον. Εδώ εμπίπτουν τα παρακάτω πρόσωπα:
1) Πρόσωπα γεννημένα από Ελληνίδα μητέρα και αλλοδαπό (ανεξαρτήτως ιθαγένειας) πατέρα εντός υποστατού γάμου έως τις 08.05.1984 (άρθρο 14 παρ. 1 Κ.Ε.Ι). Σημειωτέον ότι στην κατηγορία αυτή εντάσσονται και όσα τέκνα γεννήθηκαν από τις 18.07.1982 έως τις 08.05.1984 εντός πολιτικού γάμου που τελέστηκε κατά το εν λόγω χρονικό διάστημα, δεδομένου ότι ο πολιτικός γάμος από τις 18.07.1982 αναγνωρίστηκε νομοθετικά ως έγκυρος,
2) Πρόσωπα γεννημένα από Έλληνα πατέρα και αλλοδαπή (ανεξαρτήτως ιθαγένειας) μητέρα εντός ανυπόστατου γάμου έως τις 16.07.1982 (άρθρο 14 παρ. 2 Κ.Ε.Ι).
IV. Κτήση της ελληνικής ιθαγένειας με πολιτογράφηση κατά το άρθρο 10 Κ.Ε.Ι.
Η κτήση της ελληνικής ιθαγένειας με πολιτογράφηση αφορά περιπτώσεις που οι γονείς του αιτούντος ΔΕΝ είναι εγγεγραμμένοι σε Δήμο στην Ελλάδα και η ελληνική ιθαγένεια έλκεται από τον παππού ή την γιαγιά. Στην περίπτωση αυτή, ο αιτών πρέπει να υποβάλει αίτηση μέσω του αρμόδιου Ελληνικού Προξενείου του τόπου της κατοικίας του και στο πλαίσιο της εν λόγω αίτησης, διεξάγεται συνέντευξη με τον Έλληνα πρόξενο, ο οποίος εν συνεχεία συντάσσει εισήγηση αναφορικά με το εάν συντρέχουν στο πρόσωπο του αιτούντος οι προϋποθέσεις για να λάβει την ελληνική ιθαγένεια με την διαδικασία της πολιτογράφησης.