Δυνάμει του άρθρου 46 του προσφάτως ψηφισθέντος Νόμου 4488/2017, η προστασία από την απόλυση κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης της, καθώς και για χρονικό διάστημα δεκαοκτώ (18) μηνών μετά τον τοκετό, επεκτάθηκε και στις θετές μητέρες, καθώς και στις γυναίκες εργαζόμενες που εμπέκονται σε διαδικασία παρένθετης μητρότητας, είτε ως τεκμαιρόμενες μητέρες είτε ως κυοφόροι.
Ειδικότερα, το άρθρο 46 του Νόμου 4488/2017 (το οποίο τροποποιεί το άρθρο 15 του Νόμου 1483/1984) ορίζει τα εξής: «Η προστασία έναντι της καταγγελίας της σχέσης εργασίας, σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος άρθρου, ισχύει και για τις εργαζόμενες που υιοθετούν τέκνο ηλικίας έως έξι (6) ετών, με χρονική αφετηρία την τοποθέτηση του τέκνου στην οικογένεια, καθώς και για τις εργαζόμενες που εμπλέκονται στη διαδικασία της παρένθετης μητρότητας, είτε ως τεκμαιρόμενες μητέρες, με χρονική αφετηρία τη γέννηση του παιδιού, είτε ως κυοφόροι γυναίκες». Πρόκειται για μία νομοθετική ρύθμιση ιδιαίτερα σημαντική, με την οποία καλύπτεται το νομοθετικό έλειμμα που παρατηρούνταν στο παρελθόν και επιτυγχάνεται ο νομοθετικός σκοπός της θέσπισης ειδικής προστασίας για τις μητέρες εργαζόμενες. Η νομοθετική αυτή προσθήκη επήλθε κατόπιν παρέμβασης του Συνηγόρου του Πολίτη, ο οποίος με σχετικό έγγραφό του είχε προ πολλού επισημάνει τις ανισότητες που δημιουργεί η έλλειψη ρητής νομοθετικής διάταξης που να επεκτείνει την νομοθετική προστασία από την απόλυση και στις θετές μητέρες.
Υπενθυμίζεται ότι δυνάμει του άρθρου 15 παρ. 1 του Ν. 1483/1984, όπως αντικαταστάθηκε δυνάμει του Ν. 3996/2011, ορίζεται ότι «Απαγορεύεται και είναι απόλυτα άκυρη η καταγγελία της σύμβασης ή σχέσης εργασίας εργαζόμενης από τον εργοδότη της, τόσο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης της όσο και για το χρονικό διάστημα δεκαοκτώ (18) μηνών μετά τον τοκετό ή κατά την απουσία της για μεγαλύτερο χρόνο, λόγω ασθένειας που οφείλεται στην κύηση ή τον τοκετό, εκτός εάν υπάρχει σπουδαίος λόγος για καταγγελία. Η προστασία από την καταγγελία της σύμβασης ή σχέσης εργασίας ισχύει τόσο έναντι του εργοδότη, στον οποίο η τεκούσα προσλαμβάνεται, χωρίς να έχει προηγουμένως απασχοληθεί αλλού, πριν συμπληρώσει δεκαοκτώ (18) μήνες από τον τοκετό ή το μεγαλύτερο χρόνο που προβλέπεται στην παρούσα, όσο και έναντι του νέου εργοδότη, στον οποίο η τεκούσα προσλαμβάνεται και μέχρι τη συμπλήρωση των ανωτέρω χρόνων. Ως σπουδαίος λόγος δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να θεωρηθεί ενδεχόμενη μείωση της απόδοσης στην εργασία της εγκύου που οφείλεται στην εγκυμοσύνη». Επίσης, το άρθρο 10 παρ. 2 του Π.Δ. 176/1997 ορίζει ότι σε περίπτωση καταγγελίας της σχέσης εργασίας εφόσον υπάρχει σπουδαίος λόγος κατά το άρθρο 15 παρ. 1 του Νόμου 1483/1984, ο εργοδότης οφείλει να αιτιολογήσει δεόντως την καταγγελία γραπτώς και να προβεί σε σχετική κοινοποίηση στην Επιθεώρηση Εργασίας.
Με βάση, επομένως, την διάταξη του άρθρου 15 του Ν. 1483/1984, καθίσταται άκυρη η απόλυση γυναίκας εργαζόμενης που λαμβάνει χώρα είτε κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης της είτε κατά το χρονικό διάστημα των 18 μηνών που έπονται του τοκετού. Αυτό σημαίνει πρακτικά ότι η κατά παράβαση της εν λόγω νομοθετικής διάταξης καταγγελία θεωρείται ως μη γενομένη και ο εργοδότης οφείλει για όλο το χρονικό διάστημα από την καταγγελία μισθούς υπερημερίας. Ιδιαίτερα θα πρέπει να εξαρθεί το ότι η προστασία που παρέχεται από τον νόμο κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης και μετά τον τοκετό δεν εξαρτάται από το εάν ο εργοδότης γνώριζε ή όχι την εγκυμοσύνη (και πλέον την κίνηση εκ μέρους της εργαζόμενης διαδικασίας υιοθεσίας), με αποτέλεσμα η εργαζόμενη να μπορεί να επικαλεσθεί την ακυρότητα της απόλυσής της, ακόμη και αν ο εργοδότης αγνοούσε παντελώς την εγκυμοσύνη ή την κίνηση διαδικασίας υιοθεσίας ή την εμπλοκή της σε διαδικασία παρένθετης μητρότητας. Περαιτέρω, η ως άνω προστασία επιφυλάσσεται τόσο στις έγκυρες συμβάσεις εργασίας όσο και στις άκυρες συμβάσεις εργασίας, άποψη που έχει επικυρωθεί και από την υπ’ αριθ. 892/2003 απόφαση του Αρείου Πάγου.
Εξαίρεση από την παρεχόμενη προστασία προβλέπει ο νόμος μόνο στην περίπτωση που συντρέχει σπουδαίος λόγος που να δικαιολογεί την απόλυση της εγκύου ή της θετής μητέρας ή της εργαζόμενης που εμπλέκεται σε διαδικασία παρένθετης μητρότητας. Ειδικότερα, ως σπουδαίος λόγος νοείται κάθε περιστατικό, το οποίο κατ’ αντικειμενική κρίση και εκτίμηση, καθιστά στην συγκεκριμένη περίπτωση, σύμφωνα με την καλή πίστη και τα συναλλακτικά ήθη, μη ανεκτή την συνέχιση της σύμβασης εργασίας. Σπουδαίο λόγο αποτελεί λ.χ. η μη συμμόρφωση της εργαζομένης προς τις οδηγίες και υποδείξεις του εργοδότη, η άσκηση ανταγωνιστικής προς τον εργοδότη δραστηριότητας, η πλημμελής εκπλήρωση των εργασιακών καθηκόντων κ.ο.κ. Στην περίπτωση αυτή, πάντως, ο εργοδότης δεν απαλλάσσεται από την υποχρέωση καταβολής αποζημίωσης προς την εργαζομένη, εκτός εάν ο σπουδαίος λόγος για τον οποίο καταγγέλθηκε η σύμβαση εργασίας συνίσταται σε διάπραξη ποινικού αδικήματος για το οποίο ασκήθηκε ποινική δίωξη ή υποβλήθηκε μήνυση εκ μέρους του εργοδότη.
*Το γραφείο μας διαθέτει μεγάλη εμπειρία σε πάσης φύσεως υποθέσεις εργατικού δικαίου (απολύσεις, δεδουλευμένες αποδοχές, επίσχεση εργασίας, παρενόχληση στην εργασία, υπερωρίες κ.ο.κ). Για περισσότερες πληροφορίες ή νομικές συμβουλές, μην διστάσετε να επικοινωνήσετε μαζί μας στο τηλ. 2313 079293 ή με email στο info@siopi–law.gr*
Δάφνη I. Σιώπη
Δικηγόρος LLM
Τσιμισκή 52, Θεσσαλονίκη
Τ. 2313 079293, 6977 568673
Email: info@siopi-law.gr, dsiopi@siopi-law.gr