Υπό τις επικρατούσες συνθήκες οικονομικής κρίσης και δυσπραγίας, πολλοί εντολείς του γραφείου μας ζητούν να μάθουν πώς μπορούν να προστατευθούν από την απόλυσή τους από την εργασία τους και αν έχουν οποιαδήποτε δικαιώματα απέναντι στον εργοδότη τους.
Καταρχήν, θα πρέπει να λεχθεί ότι η καταγγελία της σύμβασης εργασίας είναι αναιτιολόγητη μονομερής δικαιοπραξία και αποτελεί τόσο δικαίωμα του μισθωτού όσο και του εργοδότη. Η καταγγελία που γίνεται από την πλευρά του εργοδότη, χαρακτηρίζεται ως απόλυση του εργαζομένου και υπόκειται σε συγκεκριμένες προϋποθέσεις νομιμότητας. Η έλλειψη των προϋποθέσεων αυτών δημιουργεί ακυρότητα της καταγγελίας και ο εργαζόμενος έχει δικαίωμα να την προσβάλλει και να ασκήσει τα δικαιώματα που του παρέχει ο νόμος.
Ι. Περιπτώσεις άκυρης απόλυσης
Η άσκηση του δικαιώματος καταγγελίας της σύμβασης εργασίας από την πλευρά του εργοδότη είναι άκυρη όταν:
α) Πρόκειται για σύμβαση εργασίας αορίστου χρόνου και δεν έχουν τηρηθεί οι νόμιμες προϋποθέσεις, ήτοι:
i. ο έγγραφος τύπος της καταγγελίας,
ii. η τήρηση ορισμένης προθεσμίας,
iii. η καταβολή αποζημίωσης απόλυσης.
β) Πρόκειται για καταχρηστική καταγγελία (π.χ. καταγγελία για λόγους εκδίκησης προς τον εργαζόμενο)
γ) Αιτία της αποτελούν λόγοι για τους οποίους υπάρχουν ειδικές νομοθετικές ρυθμίσεις που απαγορεύουν την καταγγελία (π.χ. καταγγελία λόγω νόμιμης συνδικαλιστικής δράσης, λόγω κύησης, λόγω υποχρέωσης στράτευσης κ.ά.)
δ) Προϋπόθεση του κύρους της καταγγελίας είναι η ύπαρξη σπουδαίου λόγου, όπως συμβαίνει κατά βάση στην σύμβαση εργασίας ορισμένου χρόνου, και η καταγγελία λαμβάνει χώρα χωρίς τη συνδρομή σπουδαίου λόγου.
ΙΙ. Αποτελέσματα άκυρης καταγγελίας και δικαιώματα εργαζομένου
Σε περίπτωση που η καταγγελία της σύμβασης εργασίας είναι για οποιονδήποτε λόγο άκυρη, η σύμβαση εργασίας δεν λύνεται και συνεπώς οι υποχρεώσεις και τα δικαιώματα των μερών (εργοδότη και εργαζομένου) που απορρέουν από την σύμβαση εργασίας εξακολουθούν να υφίστανται.
Έτσι, ο εργαζόμενος που απολύεται από την εργασία του με άκυρη καταγγελία, έχει την αξίωση, για όσο καιρό ο εργοδότης αρνείται να αποδεχθεί τις υπηρεσίες του, να του καταβάλλονται οι συμφωνημένες ή νόμιμες αποδοχές (μισθοί υπερημερίας). Ο εργοδότης από την ημέρα της απόλυσης περιέρχεται αυτόματα σε υπερημερία δανειστή ως προς την αποδοχή της εργασίας, χωρίς να απαιτείται πραγματική προσφορά των εργασιών από την πλευρά του εργαζομένου (άρθρο 656 ΑΚ).
Ο εργαζόμενος επίσης, εφόσον η καταγγελία είναι άκυρη έχει αξίωση για πραγματική απασχόληση, καθώς τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις των μερών που απορρέουν από τη σύμβαση εργασίας εξακολουθούν λόγω της ακυρότητας να υφίστανται. Επομένως, ο εργοδότης, υποχρεούται να επαναπασχολήσει τον εργαζόμενο.
Παράλληλα, εάν οι συνθήκες κάτω από τις οποίες ασκήθηκε το δικαίωμα της καταγγελίας συνιστούν παράνομη και υπαίτια προσβολή της προσωπικότητας του εργαζομένου (π.χ. προσβολή της επαγγελματικής αξίας του εργαζομένου ή της τιμής και υπόληψης του), ο εργαζόμενος έχει αξίωση να απαιτήσει από τον εργοδότη την καταβολή χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης (άρθρα 59 και 932 ΑΚ), το ποσό της οποίας καθορίζεται κατά την εύλογη κρίση του δικαστηρίου.
Αξίζει να σημειωθεί επίσης σχετικά με την παραίτηση του εργαζομένου από το δικαίωμα άσκησής των αξιώσεών του ότι σύμφωνα με την άποψη μέρους της νομολογίας η αποδοχή της νόμιμης αποζημίωσης από τον εργαζόμενο, έστω και ανεπιφύλακτα, δεν συνιστά απαραίτητα παραίτηση από την διεκδίκηση των αξιώσεών του.
ΙΙΙ. Προθεσμία προσβολής της απόλυσης ως άκυρης
Τέλος, θα πρέπει να αναφερθεί ότι στο άρθρο 6 του Ν. 3198/1955, ορίζεται ότι οι αξιώσεις από την άκυρη απόλυση πρέπει να ασκηθούν μέσα σε διάστημα τριών (3) μηνών από την καταγγελία της σύμβασης εργασίας και την κοινοποίηση του σχετικού εγγράφου στον εργαζόμενο. Η προθεσμία αυτή ξεκινά από την επομένη της καταγγελίας. Εάν παρέλθει άπρακτη η εν λόγω προθεσμία, η καταγγελία καθίσταται ισχυρή και οποιαδήποτε αξίωση του εργαζομένου αποσβέννυται.
*Το γραφείο μας διαθέτει μεγάλη εμπειρία σε πάσης φύσεως υποθέσεις εργατικού δικαίου (άκυρη απόλυση, υπερωρίες, μη καταβολή δεδουλευμένων αποδοχών, μονομερής βλαπτική μεταβολή όρων εργασίας, παρενόχληση στην εργασία κ.ο.κ). Για περισσότερες πληροφορίες ή νομικές συμβουλές, μην διστάσετε να επικοινωνήσετε μαζί μας στο τηλ. 2313079293 ή με email στο info@siopi–law.gr*
Δάφνη I. Σιώπη
Δικηγόρος LLM
Τσιμισκή 52, Θεσσαλονίκη
Τ. 2313 079293, 6977 568673
Ε. info@siopi-law.gr, dsiopi@siopi-law.gr