Συχνά απασχολεί πολλούς εντολείς του γραφείου μας που βρίσκονται σε διαδικασία διαζυγίου ο τρόπος ρύθμισης των περιουσιακών τους σχέσεων μετά την λύση του γάμου τους, ιδίως σε ό,τι αφορά τα περιουσιακά στοιχεία που αποκτήθηκαν κατά την διάρκεια του γάμου.
Με το άρθρο 1400 του Αστικού Κώδικα, ο νόμος δίνει τη δυνατότητα στους συζύγους να διεκδικήσουν συμμετοχή στα αποκτήματα, δηλαδή στα περιουσιακά στοιχεία που αποκτήθηκαν μετά την τέλεση του γάμου στο όνομα του ενός συζύγου. Προϋποθέσεις για να γεννηθεί η αξίωση αυτή είναι: 1) η λύση/ακύρωση του γάμου, ή τουλάχιστον τριετής διάσταση, 2) αύξηση της περιουσίας του ενός από τους δύο συζύγους μετά την τέλεση του γάμου, 3) ο άλλος σύζυγος να έχει συμβάλει αισθητά στην εν λόγω αύξηση, με οποιονδήποτε τρόπο. Ως αύξηση της περιουσίας νοείται η διαφορά της αρχικής περιουσίας (αυτής που κατέχει ο σύζυγος πριν την τέλεση του γάμου) και της τελικής του περιουσίας (δηλαδή κατά το χρόνο της αμετάκλητης λύσης του γάμου). Η αξίωση είναι μία απαίτηση χρηματική, ωστόσο ο νόμος δεν περιορίζεται μόνο σε χρήματα, αλλά δίνει τη δυνατότητα να απαιτήσει την παράδοση αυτούσιων πραγμάτων, τα οποία αποτελούν μέρος της αύξησης.
Σύμφωνα με τον νόμο, ο ενδιαφερόμενος δικαιούται κατά μαχητό τεκμήριο το 1/3 της αύξησης αυτής, με μόνη την απόδειξη της δικής του συμβολής. Ωστόσο, αν αποδειχθεί ότι η συμβολή είναι μεγαλύτερη ή μικρότερη, το ποσοστό (1/3) διαμορφώνεται αντίστοιχα. Σημειωτέον πως στην αύξηση της περιουσίας δεν υπολογίζονται τα όσα απέκτησε ο σύζυγος από κληρονομία, αφού γίνεται κατανοητό πως δεν συνέβαλε στην αύξηση αυτή ο σύζυγος που ζητά τη συμμετοχή στα αποκτήματα.
Ωστόσο, πέραν των προϋποθέσεων και των βασικών θέσεων, υπάρχουν και κωλύματα που απαγορεύουν την άσκηση του δικαιώματος. Έτσι, δεν μπορούν να ασκήσουν την αξίωση συμμετοχής στα αποκτήματα οι κληρονόμοι του συζύγου που πέθανε και που θα ζητούσε ο ίδιος ενόσω βρισκόταν στη ζωή. Με λίγα λόγια, η αξίωση στα αποκτήματα δεν κληρονομείται ούτε και εκχωρείται (άρθρο 1401 εδάφιο α’ και β΄). Επίσης, απαγορεύεται οποιαδήποτε προηγούμενη συμφωνία μεταξύ των συζύγων για παραίτηση από το δικαίωμα στη συμμετοχή στα αποκτήματα. Έτσι, μια τέτοια συμφωνία, θα ήταν άκυρη και ανίσχυρη, εκτός αν πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια συναινετικού διαζυγίου ενώπιον συμβολαιογράφου και αποτελεί μέρος της αμοιβαίας συμφωνίας των μερών. Αντίθετα, μετά την αμετάκλητη λύση του γάμου, είναι έγκαιρη και νόμιμη κάθε παραίτηση (ρητή) από την αξίωση συμμετοχής στα αποκτήματα, ενώ υφίσταται και η σιωπηρή παραίτηση, η οποία γίνεται όταν ο ενδιαφερόμενος αφήσει να παρέλθει άπρακτη η διετής προθεσμία εντός της οποίας πρέπει να ασκηθεί η αξίωση.
Το πιο σημαντικό ίσως στοιχείο που πρέπει να προσέξει ο ενδιαφερόμενος σύζυγος, για να μπορέσει να ασκήσει βάσιμα την αξίωση συμμετοχής στα αποκτήματα μετά από την αύξηση της περιουσίας του άλλου συζύγου με τη δική του συμβολή, είναι να μην παρέλθει ο χρόνος παραγραφής της αξίωσης. Επομένως, ο ενδιαφερόμενος πρέπει να προσέξει να μην περάσουν δύο (2) χρόνια από την αμετάκλητη λύση του γάμου, διότι διαφορετικά χάνει εντελώς το δικαίωμα αυτό (άρθρο 1401 εδάφιο γ’). Ζήτημα σχετικά με την τριετή διάσταση και την παραγραφή δε γεννάται, καθώς ο χρόνος έναρξης της παραγραφής θα είναι αυτός της λύσης ή ακύρωσης του γάμου, οπότε και η αξίωση θα μπορεί να πραγματοποιηθεί από τότε και για διάστημα δύο (2) χρόνων, καθώς μέχρι τότε λογίζονται ακόμα ως σύζυγοι.
Τέλος, είναι επιτρεπτό εκ του νόμου να σωρευθεί σε ένα (1) αγωγικό δικόγραφο η αξίωση συμμετοχής στα αποκτήματα με την αξίωση διατροφής λόγω διακοπής της έγγαμης συμβίωσης, για να εξοικονομηθούν χρόνος και χρήματα.
*Το γραφείο μας διαθέτει μεγάλη εμπειρία σε πάσης φύσεως ζητήματα οικογενειακού δικαίου (διαζύγια, διατροφές, επιμέλεια ανηλίκων τέκνων, προσβολή πατρότητας, ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή, υιοθεσίες). Για περαιτέρω νομικές συμβουλές ή για την ανάθεση της υπόθεσής σας στο γραφείο μας μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί μας στο τηλ. 2313 079293 ή με email στο info@siopi-law.gr. Σημειώνεται ότι απαγορεύεται βάσει Κώδικα περί Δικηγόρων η παροχή νομικών συμβουλών άνευ της ανάλογης αμοιβής (άρθρο 57 Ν. 4194/2013)*
Δάφνη I. Σιώπη
Δικηγόρος LLM
Τσιμισκή 52, Θεσσαλονίκη
Τ. 2313 079293, 6977 568673
Ε. info@siopi-law.gr, dsiopi@siopi-law.gr