Ειδική άδεια προστασίας μητρότητας (εννιάμηνη άδεια) βάσει των νέων ρυθμίσεων: Όλο το πλαίσιο για τα δικαιώματα της νέας εργαζόμενης μητέρας
Μία πολύ συνηθισμένη ερώτηση που έχουν οι εργαζόμενες νέες μητέρες, που απευθύνονται στο γραφείο μας, είναι σχετικά με την προστασία που τους παρέχεται νομοθετικά, λόγω της κατάστασης της εγκυμοσύνης τους, καθώς και μετέπειτα, στο στάδιο μετά τον τοκετό. Στο παρόν άρθρο θα προσπαθήσουμε να αποσαφηνίσουμε τις προϋποθέσεις με τις οποίες χορηγείται η πολυσυζητημένη αυξημένη ειδική άδεια μητρότητας διάρκειας εννιά (9) μηνών.
Από την 25η.11.2022, με το άρθρο 43 του ν. 4997/2022 (που τροποποίησε το άρθρο 142 του Ν 3655/2008), χορηγείται στις νέες μητέρες αυξημένη ειδική άδεια μητρότητας διάρκειας εννέα (9) μηνών (από 6 που ήταν προηγουμένως), κατά τη διάρκεια της οποίας τους καταβάλλεται το αντίστοιχο επίδομα από τη ΔΥΠΑ, με βάση τον ελάχιστο νομοθετημένο μισθό, καθώς επίσης και η ασφαλιστική τους κάλυψη. Συγκεκριμένα, η ΔΥΠΑ υποχρεούται να καταβάλλει στην εργαζόμενη μητέρα μηνιαίως ποσό ίσο με τον κατώτατο μισθό, όπως κάθε φορά καθορίζεται με βάση τις ισχύουσες διατάξεις, καθώς και αναλογία δώρων εορτών και επιδόματος αδείας, με βάση το προαναφερόμενο ποσό. Σε περίπτωση απασχόλησης μέχρι και τέσσερις (4) ώρες ημερησίως ή μέχρι δεκατρείς (13) ημέρες το μήνα κατά μέσο όρο στη διάρκεια του εξαμήνου που προηγείται της άδειας κυοφορίας, το καταβαλλόμενο ποσό ισούται με το μισό του ανωτέρω καθοριζόμενου ποσού. Περαιτέρω, ο χρόνος της ειδικής άδειας προστασίας μητρότητας λογίζεται ως χρόνος ασφάλισης στον κλάδο σύνταξης του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ (νυν ΕΦΚΑ). Η ΔΥΠΑ υποχρεούται να αποδίδει στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ τις προβλεπόμενες εισφορές για τον κλάδο σύνταξης, παρακρατώντας την προβλεπόμενη εργατική εισφορά που βαρύνει τον εργαζόμενο μαζί με την εργοδοτική εισφορά που βαρύνει τη ΔΥΠΑ. Η ειδική παροχή μητρότητας που χορηγείται από την ΔΥΠΑ σε εργαζόμενες μητέρες ασφαλισμένες του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ (νυν ΕΦΚΑ), κατά τη διάρκεια της εξάμηνης ειδικής άδειας προστασίας της μητρότητας αποτελεί εισόδημα από μισθωτές υπηρεσίες, όμως, απαλλάσσεται από κάθε φόρο, σύμφωνα με την ειδική διάταξη του άρθρου 14 παρ. 3 του Ν. 1545/1985.
Ως προϋποθέσεις για την ειδική άδεια προστασίας της μητρότητας τίθενται:
– η ενεργός εργασιακή σχέση εξαρτημένης εργασίας τόσο κατά την έναρξη όσο και κατά τη διάρκεια της άδειας μητρότητας. Πιο συγκεκριμένα, απαιτείται η ασφάλιση στον ΕΦΚΑ (τ. ΙΚΑ – ΕΤΑΜ ή τ. Ειδικό Λογαριασμό Ξενοδοχοϋπαλλήλων) και η απασχόληση με σχέση εργασίας ορισμένου ή αορίστου χρόνου, πλήρους ή μερικής απασχόλησης α) στον ιδιωτικό τομέα, β) με συμβάσεις ή σχέσεις μέσω επιχείρησης προσωρινής απασχόλησης, του άρθρου 115 του ν. 4052/2012 (Α’ 41), ή γ) με σύμβαση με την Πολεμική Αεροπορία για απασχόληση στην Αμερικανική Ναυτική Ευκολία Σούδας,
– η λήψη παροχών μητρότητας από τον e-ΕΦΚΑ (τ. ΙΚΑ – ΕΤΑΜ ή τ. Ειδικό Λογαριασμό Ξενοδοχοϋπαλλήλων).
Την ίδια άδεια δικαιούνται και οι τεκμαιρόμενες μητέρες του άρθρ. 1464 του ΑΚ, που αποκτούν τέκνο με τη διαδικασία της παρένθετης μητρότητας, καθώς και οι μητέρες που βρίσκονται σε διαδικασία υιοθεσίας τέκνου ηλικίας έως 8 ετών, με αφετηρία την ένταξη του παιδιού στην οικογένεια.
Περαιτέρω, με την ίδια διάταξη θεσπίσθηκε και το δικαίωμα της μητέρας να μεταβιβάζει τμήμα της ως άνω άδειας, έως 7 μηνών, στον πατέρα του παιδιού, υπό τις προϋποθέσεις να είναι η ίδια η μητέρα δικαιούχος σύμφωνα με τα παραπάνω, χωρίς ωστόσο να απαιτείται να έχει κάνει χρήση τμήματος αυτής προηγουμένως και υπό την προϋπόθεση ότι και ο πατέρας:
– βρίσκεται σε ενεργό εργασιακή σχέση εξαρτημένης εργασίας ορισμένου ή αορίστου χρόνου, πλήρους ή μερικής απασχόλησης α) στον ιδιωτικό τομέα, β) με συμβάσεις ή σχέσεις μέσω επιχείρησης προσωρινής απασχόλησης, του άρθρου 115 του ν. 4052/2012 (Α’ 41), ή γ) με σύμβαση με την Πολεμική Αεροπορία για απασχόληση στην Αμερικανική Ναυτική Ευκολία Σούδας, &
– είναι ασφαλισμένος στον e-ΕΦΚΑ (τ. ΙΚΑ – ΕΤΑΜ ή τ. Ειδικό Λογαριασμό Ξενοδοχοϋπαλλήλων).
Σημειώνεται ότι δεν ενδιαφέρει η σειρά που οι γονείς θα κάνουν χρήση της άδειας συμπληρωματικά μεταξύ τους, δηλαδή η μητέρα μπορεί να ασκήσει πρώτη τμήμα του ως άνω δικαιώματος και να μεταβιβάσει το υπόλοιπο στον πατέρα, αντιστρόφως ή να γίνουν περισσότερες από μία εναλλαγές με κοινές ως προς το περιεχόμενο υπεύθυνες δηλώσεις των γονέων.
Η δικαιούχος μητέρα μπορεί να υποβάλει σχετική αίτηση προς την αρμόδια Yπηρεσία ΚΠΑ2 της ΔΥΠΑ εντός αποκλειστικής προθεσμίας εξήντα (60) ημερών από τη λήξη της άδειας μητρότητας (τοκετού και λοχείας), ή της ισόχρονης προς το μειωμένο ωράριο άδειας, εάν έχει χορηγηθεί, ή και της ετήσιας κανονικής άδειας. Σημειώνεται ότι και στην περίπτωση μεταβίβασης τμήματος της άδειας/παροχής προς τον πατέρα, η αίτηση υποβάλλεται από τη μητέρα εντός της ανωτέρω αποκλειστικής προθεσμίας, επισυνάπτοντας όλα τα απαραίτητα δικαιολογητικά έγγραφα που αναφέρονται κατωτέρω τόσο της ιδίας όσο και του πατέρα.
Σχετικά με το ερώτημα εάν η λήψη της άδειας μητρότητας επηρεάζει τη λήψη της ετήσιας άδειας αναψυχής, πρέπει να σημειώσουμε ότι έχει υπάρξει νομοθετική μέριμνα, προκειμένου να μην υπάρχει απώλεια του δικαιώματος στην ετήσια άδεια των εργαζομένων μητέρων, επειδή έλαβαν την άδεια μητρότητας. Πιο συγκεκριμένα, στην ΥΑ 33891/606/07.05.2008 ορίζεται ότι «Η άδεια αυτή χορηγείται μετά τη λήξη της άδειας μητρότητας (τοκετού και λοχείας) ή και της ισόχρονης προς το μειωμένο ωράριο αδείας, ως ισχύουν κάθε φορά, καθώς επίσης και στις εργαζόμενες που αμέσως μετά τα ανωτέρω διαστήματα κάνουν χρήση ετήσιας κανονικής αδείας, εφόσον αυτό είναι απαραίτητο με βάση τις ετήσιες προθεσμίες για τη χορήγησή της».
Εξάλλου, οι δικαιούμενες άδειας μητρότητας δεν πρέπει να υφίστανται κάποια λιγότερο ευνοϊκή μεταχείριση στον εργασιακό τους χώρο, όπως προβλέπουν και τα άρθρα 3 παρ. 4 και 16 του ν. 3896/2010, γιατί σε διαφορετική περίπτωση πληρούνται οι προϋποθέσεις της μονομερούς βλαπτικής μεταβολής των όρων εργασίας. Επομένως, οπωσδήποτε μετά το πέρας των αδειών αυτών δικαιούνται να επιστρέψουν στη θέση εργασίας τους ή σε ισοδύναμη θέση, με όχι λιγότερο ευνοϊκούς επαγγελματικούς όρους και συνθήκες και να επωφεληθούν από οποιαδήποτε βελτίωση των συνθηκών εργασίας, την οποία θα εδικαιούντο κατά την απουσία τους.
*Το γραφείο μας διαθέτει μεγάλη εμπειρία σε πάσης φύσεως ζητήματα εργατικού και κοινωνικοασφαλιστικού δικαίου (απολύσεις, οφειλή δεδουλευμένων αποδοχών, διεκδίκηση υπερωριών και πάσης φύσης εργατικών απαιτήσεων, καταμέτρηση ενσήμων, υποβολή αίτησης συνταξιοδότησης, συντάξεις γήρατος, αναπηρίας, θανάτου κ.ο.κ). Για περαιτέρω νομικές συμβουλές ή για την ανάθεση της υπόθεσής σας στο γραφείο μας μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί μας στο τηλ. 2313 079293 ή με email στο info@siopi-law.gr. Σημειώνεται ότι απαγορεύεται βάσει Κώδικα περί Δικηγόρων η παροχή νομικών συμβουλών άνευ της ανάλογης αμοιβής (άρθρο 57 Ν. 4194/2013)*
Δάφνη I. Σιώπη
Δικηγόρος LLM
Τσιμισκή 52, Θεσσαλονίκη
Τ. 2313 079293, 6977 568673
Ε. info@siopi-law.gr, dsiopi@siopi-law.gr