Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που δημιουργεί έριδες και αντιδικίες μεταξύ των συζύγων που επιθυμούν να λύσουν τον γάμο τους είναι η ρύθμιση της οικογενειακής στέγης που χρησιμοποιούσαν κατά τον κοινό τους βίο. Ο νομοθέτης, επιθυμώντας να μετριάσει κατά το δυνατόν τις δημιουργούμενες αντιδικίες, αλλά και να προστατεύσει το αδύναμο μέρος, έχει περιλάβει στον Αστικό Κώδικα ειδικές ρυθμίσεις που αφορούν την ρύθμιση της χρήσης της οικογενειακής στέγης μέχρι να λυθεί αμετάκλητα ο γάμος.
Σύμφωνα με το άρθρο 1393 ΑΚ, σε περίπτωση διακοπής της συμβίωσης των συζύγων, είναι δυνατόν να παραχωρηθεί η αποκλειστική χρήση ολόκληρης ή τμήματος της οικογενειακής στέγης σε έναν από τους δύο συζύγους, εφόσον συντρέχουν λόγοι επιείκειας, ανεξάρτητα από το ποιος από αυτούς είναι κύριος ή έχει απέναντι στον κύριο το δικαίωμα της χρήσης του. Ως βασικό κριτήριο, επομένως, για την παραχώρηση της χρήσης της οικογενειακής στέγης σε κάποιον από τους συζύγους αναδεικνύεται η ρήτρα επιείκειας, στο πλαίσιο της οποίας εξετάζονται οι ειδικές συνθήκες του καθενός από τους συζύγους και το συμφέρον των τέκνων. Έτσι, το Δικαστήριο καλείται ειδικότερα να εξετάσει την περιουσιακή και οικονομική κατάσταση των μερών, το αν το συμφέρον των τέκνων επιβάλλει να συνεχίσουν να διαμένουν στην οικογενειακή στέγη κ.ο.κ. Η απόφαση που εκδίδεται υπόκειται, πάντως, σε μεταρρύθμιση, εφόσον το επιβάλλουν οι περιστάσεις. Εφόσον συντρέχει επείγουσα περίπτωση, είναι δυνατή και η προσωρινή παραχώρηση της χρήσης της οικογενειακής στέγης, κατόπιν ασκήσεως αίτησης ασφαλιστικών μέτρων, με αίτημα την μετοίκηση του έτερου συζύγου από την οικογενειακή στέγη (άρθρο 735 ΚΠολΔ).
Ιδιαίτερα σημαντικό είναι το γεγονός ότι στο πλαίσιο της απόφασης που εκδίδεται, είναι αδιάφορο το εάν το ακίνητο που χρησιμοποιείται ως οικογενειακή στέγη ανήκει από κοινού στους δύο συζύγους ή σε έναν από αυτούς. Έτσι, ιδιαίτερα συχνό στην πράξη είναι να παραχωρείται η οικογενειακή στέγη στην σύζυγο, ώστε να συνεχίσει να μένει εκεί με τα ανήλικα παιδιά της, ακόμα και αν το ακίνητο ανήκει εξ ολοκλήρου στον σύζυγο. Είναι, πάντως, δυνατόν το Δικαστήριο να ορίσει την καταβολή εύλογου ανταλλάγματος στον έτερο σύζυγο για την χρήση της οικογενειακής στέγης, το ύψος του οποίου διαμορφώνεται κατόπιν συνεκτίμησης της περιουσιακής κατάστασης του συζύγου στον οποίο παραχωρείται η χρήση. Στην περίπτωση δε που καταβάλλεται διατροφή προς τον σύζυγο στον οποίο παραχωρείται η χρήση του ακινήτου, είναι πιθανόν να συνεκτιμηθεί η παραχώρηση της χρήσης της οικογενειακής στέγης κατά την επιμέτρηση του ύψους της διατροφής, με αποτέλεσμα η τελευταία να μειωθεί.
Σε περίπτωση παραχώρησης της οικογενειακής στέγης στον σύζυγο που δεν είναι κύριος του ακινήτου, ο τελευταίος αποκτά το δικαίωμα χρήσης του ακινήτου, δηλαδή γίνεται κάτοχος αυτού, ενώ το δικαίωμα της κυριότητας παραμένει σε κάθε περίπτωση στον έτερο σύζυγο. Έτσι, ο τελευταίος δεν στερείται της δυνατότητας να το μεταβιβάσει περαιτέρω σε κάποιον τρίτο, ωστόσο στην περίπτωση αυτή δεν θίγεται το δικαίωμα κατοχής του συζύγου στον οποίο έχει παραχωρηθεί η χρήση του ακινήτου.
Ένα ιδιαίτερα σημαντικό ζήτημα που σχετίζεται με την ρύθμιση της χρήσης της οικογενειακής στέγης είναι η διάρκεια ισχύος της δικαστικής απόφασης που διατάσσει την παραχώρηση της χρήσης της οικογενειακής στέγης στον έναν σύζυγο. Πράγματι, η παραχώρηση της χρήσης της οικογενειακής στέγης δεν έχει αόριστη χρονική ισχύ, αλλά αντιθέτως ισχύει μέχρι την αμετάκλητη λύση του γάμου με δικαστική απόφαση. Μετά από αυτό το χρονικό σημείο, η δικαστική απόφαση παύει αυτοδικαίως να ισχύει, με αποτέλεσμα να μην υφίσταται πλέον νόμιμο δικαίωμα κατοχής και χρήσης του ακινήτου και να είναι δυνατή η άσκηση των αξιώσεων του εμπραγμάτου δικαίου από τον έτερο σύζυγο.
* Για περισσότερες πληροφορίες ή νομικές συμβουλές, μην διστάσετε να επικοινωνήσετε με το γραφείο μας στο τηλ. 2313 079293 ή με email στο info@siopi-law.gr*
Δάφνη I. Σιώπη
Δικηγόρος LLM
Τσιμισκή 52, Θεσσαλονίκη
Τ. 2313 079293, 6977 568673
Ε. info@siopi-law.gr, dsiopi@siopi-law.gr