Ένα από τα πιο συχνά προβλήματα που απασχολεί ιδίως τις διαζευγμένες και εν διαστάσει μητέρες, είναι η μη καταβολή διατροφής από τον πρώην ή τον εν διαστάσει σύζυγό τους. Στις περιπτώσεις αυτές, πέραν των κλασικών ενδίκων βοηθημάτων για την εξασφάλιση της διατροφής (αίτηση ασφαλιστικών μέτρων και τακτικής αγωγής με αίτημα την επιδίκαση της διατροφής), ο νόμος παρέχει ένα επιπρόσθετο εξασφαλιστικό μέσο για να επιτευχθεί η καταβολή της διατροφής.
Πρόκειται, ειδικότερα, για την δυνατότητα υποβολής μήνυσης για το αδίκημα της μη καταβολής διατροφής (άρθρο 358 ΠΚ). Πράγματι, το αδίκημα της μη καταβολής διατροφής στοιχειοθετείται, σύμφωνα με το άρθρο 358 ΠΚ, όταν ο υπόχρεος της διατροφής «κακόβουλα παραβιάζει την υποχρέωση διατροφής που του την έχει επιβάλλει ο νόμος και έχει αναγνωρίσει, έστω και προσωρινά, το δικαστήριο, με τρόπο τέτοιο ώστε ο δικαιούχος να υποστεί στερήσεις ή να αναγκαστεί να δεχθεί βοήθεια άλλων». Επομένως, για την τέλεση του αδικήματος, είναι απαραίτητο να υφίσταται αναγνωρισμένη, έστω και με απόφαση ασφαλιστικών μέτρων, υποχρέωση διατροφής, η οποία να παραβιάζεται κακόβουλα, δηλαδή παρά το γεγονός ότι ο υπόχρεος έχει την οικονομική δυνατότητα να καταβάλει το ποσό της διατροφής, και να έχει περιέλθει ο δικαιούχος σε τέτοια κατάσταση, που να καθιστά αδύνατη την ικανοποίηση των βασικών βιοτικών του αναγκών.
Εφόσον συντρέχουν οι ανωτέρω προϋποθέσεις, επιβάλλεται στον υπόχρεο της διατροφής στερητική της ελευθερίας ποινή (φυλάκιση) μέχρι ένα (1) έτος, η οποία μπορεί να επιβληθεί περισσότερες φορές, εφόσον ο υπόχρεος παραβιάζει την υποχρέωσή του σε διαφορετικά χρονικά διαστήματα. Σημειωτέον δε ότι πρόκειται για αυτεπαγγέλτως διωκόμενο αδίκημα, με αποτέλεσμα να μην απαιτείται, σύμφωνα με την ορθότερη άποψη, η καταβολή του παραβόλου των 100 Ευρώ κατά την υποβολή της έγκλησης/μήνυσης.
Η κίνηση της ποινικής διαδικασίας αποτελεί ένα αποτελεσματικό μέσο προστασίας που λειτουργεί στην πράξη ιδιαίτερα αποθαρρυντικά για τους κακόπιστους υπόχρεους διατροφής, αφού σε πολλές περιπτώσεις, φοβούμενοι την ποινική τους καταδίκη, αναγκάζονται να συμμορφωθούν προς τις υποχρεώσεις τους. Αξίζει, μάλιστα, να σημειωθεί ότι, εφόσον ο υπόχρεος διατροφής καταδικαστεί συνολικά σε ποινή φυλάκισης μεγαλύτερη του ενός (1) έτους, (κάτι που είναι δυνατόν, αφού, όπως αναφέρθηκε, η παραβίαση της υποχρέωσης διατροφής σε διαφορετικά διαστήματα καθιστά δυνατή την πολλαπλή του καταδίκη), το δικαστήριο δεν μπορεί να αναστείλει την έκτιση της ποινής και διατάσσει την μετατροπή της φυλάκισης σε χρηματική ποινή. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι ο υπόχρεος διατροφής καλείται να πληρώσει δυσθεώρητα ποσά, τα οποία βεβαιώνονται εναντίον του στην Δ.Ο.Υ., με σκοπό να αποφύγει την έκτιση της ποινής φυλάκισης, τα οποία συνήθως υπερβαίνουν κατά πολύ το οφειλόμενο ποσό της διατροφής. Το γεγονός αυτό ενεργεί συνήθως ως ένα ιδιαίτερα δραστικό μέσο πίεσης, καθώς ο υπόχρεος της διατροφής αναγκάζεται εκ των πραγμάτων να προβεί στην καταβολή του συνήθως μικρότερου ποσού της διατροφής, με σκοπό να γλιτώσει την καταβολή της χρηματικής ποινής που θα του επιβληθεί από το ποινικό δικαστήριο.
Ωστόσο, οι ενδιαφερόμενοι θα πρέπει να έχουν υπόψη τους σε κάθε περίπτωση ότι η κίνηση της ποινικής διαδικασίας κατά του υποχρέου της διατροφής δεν θα τους επιφέρει κατά τρόπο άμεσο την επιδίκαση των χρημάτων της διατροφής, αλλά απεναντίας λειτουργεί στην πράξη, σύμφωνα και με τα ανωτέρω, ως ένα πρόσθετο μέσο πίεσης για την επίτευξη του συγκεκριμένου αποτελέσματος. Επομένως, η δυνατότητα της μήνυσης που παρέχει ο νόμος θα πρέπει να αξιοποιείται ως έσχατη λύση και, σε κάθε περίπτωση, η βαρύνουσα σημασία των ενεργειών του πληρεξουσίου δικηγόρου θα πρέπει να επικεντρώνεται στην άσκηση αίτησης ασφαλιστικών μέτρων και τακτικής αγωγής με αίτημα την επιδίκαση διατροφής και στην βάσει αυτών επίσπευση διαδικασιών αναγκαστικής εκτέλεσης προς είσπραξη της οφειλόμενης διατροφής.
* Για περισσότερες πληροφορίες ή νομικές συμβουλές, μην διστάσετε να επικοινωνήσετε με το γραφείο μας στο τηλ. 2313 079293 ή με email στο info@siopi–law.gr*
Δάφνη I. Σιώπη
Δικηγόρος LLM
Τσιμισκή 52, Θεσσαλονίκη
Τ. 2313 079293, 6977 568673
Ε. info@siopi-law.gr, dsiopi@siopi-law.gr