Πριν από περίπου δύο έτη, ο Έλληνας νομοθέτης θέσπισε τον νέο εργασιακό νόμο (Ν. 4808/2021), ο οποίος – πέραν των λοιπών του ρυθμίσεων – εισήγαγε και ένα Κεφάλαιο αποκλειστικά αναφερόμενο στις άδειες και τα δικαιώματα των γονέων και δη του εργαζόμενου πατέρα. Στόχος του εν λόγω Κεφαλαίου ήταν αφενός η εξισορρόπηση της επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής και αφετέρου η ενσωμάτωση στο εθνικό μας δίκαιο της Κοινοτικής Οδηγίας 2019/1158 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 20ής Ιουνίου 2019.
Οι άδειες που προβλέφθηκαν είναι οι εξής:
i) Άδεια πατρότητας (άρθρο 27 Ν. 4808/2021)
Χορηγείται άδεια διάρκειας δεκατεσσάρων ημερών με αποδοχές, συνολικά ή τμηματικά, κατόπιν αιτήσεως του εργαζόμενου ως εξής: α) είτε λαμβάνει δύο ημέρες άδειας πριν την αναμενόμενη ημερομηνία τοκετού και τις υπόλοιπες δώδεκα ημέρες, και πάλι συνολικά ή τμηματικά, μέσα σε τριάντα ημέρες από την ημερομηνία γέννησης, β) είτε χορηγείται το σύνολο των ημερών αδείας μετά την ημερομηνία γέννησης.
Κεφαλαιώδους σημασίας είναι το ότι η άδεια πατρότητας χορηγείται και σε περίπτωση υιοθεσίας ή αναδοχής τέκνου ηλικίας έως οκτώ ετών, από την ένταξη του παιδιού στην οικογένεια, καθώς επίσης και ότι δεν προσαυξάνεται λόγω γέννησης διδύμων, τριδύμων ή περισσότερων πολύδυμων τέκνων.
Η άδεια χορηγείται υποχρεωτικά από τον εργοδότη και δεν εξαρτάται από προηγούμενη απασχόληση ή προϋπηρεσία ή από τη συζυγική ή οικογενειακή κατάσταση του εργαζόμενου, πράγμα που σημαίνει ότι δικαιούμενος είναι κάθε εργαζόμενος πατέρας, χωρίς καμία απολύτως προϋπόθεση.
ii) Γονική άδεια (άρθρο 28 Ν. 4808/2021)
Χορηγείται άδεια διάρκειας τεσσάρων μηνών, συνεχόμενα ή τμηματικά, και για τους δύο γονείς με επίδομα από τον ΟΑΕΔ για τους δύο πρώτους μήνες, ίσο με τον κατώτατο μισθό, υπό την προϋπόθεση να απασχολούνται στον ίδιο εργοδότη επί ένα έτος. Σε περίπτωση που υπάρχουν περισσότερα τέκνα, οι γονείς έχουν δικαίωμα να λάβουν άδεια και για αυτά, εφόσον από τη λήξη της άδειας που δόθηκε για το προηγούμενο παιδί μεσολάβησε ένας χρόνος πραγματικής απασχόλησης στον ίδιο εργοδότη. Όσον αφορά τους γονείς γονείς διδύμων, τριδύμων ή και περισσότερων πολύδυμων τέκνων, αυτοί κατ’ εξαίρεση δικαιούνται να λάβουν τη γονική άδεια για κάθε παιδί ξεχωριστά, διακεκομμένα ή και συνεχόμενα, χωρίς να μεσολαβήσει ένας χρόνος πραγματικής υπηρεσίας. Σε περίπτωση υιοθεσίας ή αναδοχής τέκνου ηλικίας έως οκτώ ετών, η γονική άδεια χορηγείται από την ένταξη του παιδιού στην οικογένεια. Κατόπιν αιτήσεως του εργαζόμενου η γονική άδεια μπορεί να χορηγείται εναλλακτικά με τη μορφή μειωμένου ημερήσιου ωραρίου ή σε ημέρες άδειας, και πάλι όμως δικαιούται να λάβει το επίδομα γονικής άδειας.
iii) Άδεια φροντιστή (άρθρο 29 Ν. 4808/2021)
Χορηγείται άδεια διάρκειας πέντε ημερών άνευ αποδοχών για την κάλυψη σημαντικών αναγκών ή φροντίδας συγγενών ή άλλων προσώπων που κατοικούν στο ίδιο νοικοκυριό, εφόσον αφορούν σοβαρό ιατρικό λόγο. Προϋπόθεση είναι η συμπλήρωση 6 μηνών εργασίας, ανεξαρτήτως εργοδότη.
iv) Απουσία από την εργασία για λόγους ανωτέρας βίας (άρθρο 30 Ν. 4808/2021)
Χορηγείται άδεια έως δύο φορές ετησίως και έως μία εργάσιμη ημέρα κάθε φορά με αποδοχές στον εργαζόμενο γονέα ή φροντιστή για λόγους ανωτέρας βίας, οι οποίοι αφορούν επείγοντα οικογενειακά ζητήματα (πχ. ασθένεια ή ατύχημα).
v) Άδεια φροντίδας τέκνου (άρθρο 37 Ν. 4808/2021)
Οι εργαζόμενοι γονείς δικαιούνται, εναλλακτικώς μεταξύ τους, την άδεια φροντίδας τέκνου, η οποία χορηγείται για χρονικό διάστημα τριάντα μηνών από τη λήξη της άδειας μητρότητας ή της ειδικής παροχής προστασίας της μητρότητας (άρθρο 36 Ν. 4808/2021) ή της γονικής άδειας (άρθρο 28 Ν. 4808/2021), ως μειωμένο ωράριο. Κατά το διάστημα αυτό, ο γονέας δικαιούται είτε να προσέρχεται κατά μία ώρα αργότερα είτε να αποχωρεί κατά μία ώρα νωρίτερα κάθε ημέρα από την εργασία είτε να τη διακόπτει κατά μία ώρα ημερησίως. Σύμφωνα δε με αίτησή του, μπορεί να χορηγείται με άλλους τρόπους, όπως: α) Μειωμένο ωράριο εργασίας κατά δύο ώρες ημερησίως για τους πρώτους δώδεκα μήνες και κατά μία ώρα ημερησίως για τους επόμενους έξι μήνες, β) Πλήρεις ημέρες άδειας, οι οποίες κατανέμονται σε εβδομαδιαία βάση, αντίστοιχου συνολικού αριθμού ωρών, εντός της χρονικής περιόδου κατά την οποία ο/η εργαζόμενος/η δικαιούται μειωμένου ωραρίου για τη φροντίδα του παιδιού, γ) Ισόχρονη συνεχόμενη άδεια, χορηγούμενη εφάπαξ ή τμηματικώς, εντός της χρονικής περιόδου κατά την οποία ο/η εργαζόμενος/η δικαιούται μειωμένου ωραρίου για τη φροντίδα του παιδιού, δ) Με όποιον άλλον τρόπο συμφωνούν τα μέρη. Σημαντικό είναι να αναφερθεί ότι η εν λόγω άδεια χορηγείται ανεξάρτητα από το είδος δραστηριότητας του άλλου γονέα ή ακόμη και αν ο άλλος γονέας δεν εργάζεται.
vi) Άδεια παρακολούθησης σχολικής επίδοσης τέκνου (άρθρο 38 Ν. 4808/2021)
Χορηγείται άδεια με αποδοχές στους εργαζόμενους γονείς (πλήρους ή μερικής απασχόλησης) που έχουν τέκνο ηλικίας μέχρι δεκαοκτώ ετών, το οποίο παρακολουθεί μαθήματα στοιχειώδους ή μέσης εκπαίδευσης, καθώς επίσης και σε γονείς τέκνου με ειδικές ανάγκες, ανεξαρτήτως ηλικίας, που φοιτά σε δομή ειδικής εκπαίδευσης του Υπουργείου Παιδείας ή είναι ενταγμένο και παρακολουθεί προγράμματα σε Κέντρα Διημέρευσης Ημερήσιας Φροντίδας ατόμων με ειδικές ανάγκες (ΚΔ-ΗΦ ΑμεΑ), Κέντρα Δημιουργικής Απασχόλησης ατόμων με ειδικές ανάγκες (κδαπ ΑμεΑ) και ειδικά εκπαιδευτήρια.
Η εν λόγω άδεια καλύπτει ορισμένες ώρες ή ολόκληρη την ημέρα απασχόλησης, μέχρι τη συμπλήρωση τεσσάρων εργάσιμων ημερών για κάθε ημερολογιακό έτος. Αποσκοπεί δε στο να επισκέπτονται οι γονείς το σχολείο των παιδιών τους, για την παρακολούθηση της σχολικής τους επίδοσης και της εν γένει παρουσίας τους.
vii) Μειωμένο ωράριο γονέων παιδιών με αναπηρία (άρθρο 41 Ν. 4808/2021)
Οι γονείς που παρέχουν την εργασία τους σε επιχείρηση ή εκμετάλλευση, η οποία απασχολεί τουλάχιστον πενήντα άτομα, και έχουν παιδιά με πνευματική, ψυχική ή σωματική αναπηρία, πιστοποιημένη με ιατρική γνωμάτευση του ασφαλιστικού φορέα στον οποίο υπάγονται, έχουν το δικαίωμα για κάθε παιδί, να ζητήσουν τη μείωση του ωραρίου εργασίας τους κατά μία ώρα την ημέρα. Χαρακτηριστικό είναι το ότι οι αποδοχές τους περικόπτονται αναλόγως.
viii) Άδεια λόγω ασθένειας παιδιού ή άλλου εξαρτώμενου μέλους (άρθρο 42 Ν. 4808/2021)
Οι εργαζόμενοι γονείς δικαιούνται να λαμβάνουν, κατόπιν αιτήσεως τους, άδεια άνευ αποδοχών, που δεν υπερβαίνει τις έξι εργάσιμες ημέρες για κάθε ημερολογιακό έτος, σε περίπτωση ασθένειας εξαρτώμενων παιδιών ή άλλων μελών της οικογένειάς τους. Η άδεια αυτή μπορεί να χορηγηθεί εφάπαξ ή τμηματικά, ενώ αυξάνεται σε οκτώ εργάσιμες ημέρες εάν ο γονέας προστατεύει δύο παιδιά και σε δεκατέσσερις εργάσιμες ημέρες εάν προστατεύει περισσότερα από δύο.
ix) Άδεια λόγω σοβαρών νοσημάτων των παιδιών (άρθρο 43 Ν. 4808/2021)
Θεσπίζεται ειδική γονική άδεια διάρκειας δέκα εργασίμων ημερών κατ’ έτος με αποδοχές για τους εργαζόμενους γονείς, οι οποίοι έχουν τέκνο ηλικίας έως δεκαοκτώ ετών συμπληρωμένων, με νόσημα που απαιτεί μεταγγίσεις αίματος και παραγώγων του ή αιμοκάθαρση, με νεοπλασματική ασθένεια ή που χρήζει μεταμόσχευσης ή με σπάνιο νόσημα ή πάθηση, σύμφωνα με τον κατάλογο της παρ. 2 του άρθρου 12 του ν. 4213/2013, και εφόσον στην τελευταία περίπτωση συντρέχει ποσοστό αναπηρίας εξήντα επτά τοις εκατό (67%) και άνω, ή παιδιών, ανεξαρτήτως της ηλικίας τους, με βαριά νοητική αναπηρία ή σύνδρομο DOWN ή αυτισμό.
Η άδεια αυτή αποτελεί δικαίωμα του κάθε γονέα, χορηγείται χωρίς άλλη προϋπόθεση, πέραν των σχετικών διευκολύνσεων που παρέχονται από άλλες διατάξεις στους εργαζόμενους γονείς για οικογενειακούς λόγους και αφού εξαντληθούν συναφή δικαιώματα με αποδοχές, πλην της ετήσιας κανονικής άδειας.
x) Άδεια λόγω νοσηλείας των παιδιών (άρθρο 44 Ν. 4808/2021)
Χορηγείται ειδική γονική νοσηλείας άνευ αποδοχών στους εργαζόμενους γονείς, σε περίπτωση νοσηλείας τέκνου ανεξαρτήτως ηλικίας του, λόγω ασθένειας ή ατυχήματος, που καθιστά αναγκαία την άμεση παρουσία του εργαζόμενου. Η διάρκεια της άδειας είναι ίση με τη διάρκεια νοσηλείας, αλλά σε κάθε περίπτωση δεν μπορεί να ξεπεράσει τις τριάντα εργάσιμες ημέρες κατ’ έτος.
Η εν λόγω άδεια χορηγείται δίχως άλλη προϋπόθεση, πέραν των σχετικών διευκολύνσεων που παρέχονται από άλλες διατάξεις στους εργαζόμενους γονείς για οικογενειακούς λόγους και αφού εξαντληθούν συναφή δικαιώματα με αποδοχές, πλην της ετήσιας κανονικής άδειας.
Τέλος, θα πρέπει να αναφερθεί ότι οι γονείς παιδιών έως 12 ετών και φροντιστές δικαιούνται να ζητήσουν ευέλικτες ρυθμίσεις εργασίας (πχ. τηλεργασία, ευέλικτο ωράριο εργασίας ή μερική απασχόληση) για λόγους φροντίδας του τέκνου. Απαιτούμενη προϋπόθεση είναι ο εργαζόμενος να έχει συμπληρώσει έξι μήνες εργασίας στον ίδιο εργοδότη. Παράλληλα, ιδιαίτερα σημαντικές είναι οι ρυθμίσεις που εισάγουν τα άρθρα 47 και 48 Ν. 4808/2021. Πιο συγκεκριμένα, στο πρώτο προβλέπεται ρητά η απαγόρευση διακρίσεων των εργαζομένων επειδή ζήτησαν ή έλαβαν άδεια ή ευέλικτη ρύθμιση ή επειδή άσκησαν τα δικαιώματα του Κεφαλαίου που αναλύθηκε παραπάνω, ενώ στο δεύτερο τονίζεται ότι η απόλυση εργαζόμενου, επειδή ζήτησε ή έλαβε άδεια ή ευέλικτη ρύθμιση απαγορεύεται και είναι άκυρη.
*Το γραφείο μας διαθέτει μεγάλη εμπειρία σε πάσης φύσεως ζητήματα εργατικού δικαίου (δεδουλευμένες αποδοχές, άκυρη απόλυση, βλαπτική μονομερής μεταβολή, διεκδίκηση δώρων, υπερωριών κλπ). Για περαιτέρω νομικές συμβουλές ή για την ανάθεση της υπόθεσής σας στο γραφείο μας μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί μας στο τηλ. 2313 079293 ή με email στο info@siopi-law.gr. Σημειώνεται ότι απαγορεύεται βάσει Κώδικα περί Δικηγόρων η παροχή νομικών συμβουλών άνευ της ανάλογης αμοιβής (άρθρο 57 Ν. 4194/2013)*
Δάφνη I. Σιώπη
Δικηγόρος LLM
Τσιμισκή 52, Θεσσαλονίκη
Τ. 2313 079293, 6977 568673
Ε. info@siopi-law.gr, dsiopi@siopi-law.gr