Γάμος ομόφυλων ζευγαριών στην Ελλάδα: Τι θα ισχύσει με τους γάμους που έχουν τελεστεί στο εξωτερικό πριν από την ψήφιση του νέου νόμου

Με τον νέο νόμο 5089/2024 που έχει τίτλο «Ισότητα στον πολιτικό γάμο, τροποποίηση του Αστικού Κώδικα σε άλλες διατάξεις», θεσμοθετήθηκε στην ελληνική νομοθεσία η δυνατότητα σύναψης πολιτικού γάμου μεταξύ ομόφυλων ζευγαριών. Πιο συγκεκριμένα, με το άρθρο 3 του εν λόγω νόμου, επήλθε τροποποίηση στο άρθρο 1350 παρ. 1 του Αστικού Κώδικα, το οποίο διαμορφώθηκε ως εξής: «Ο γάμος συνάπτεται μεταξύ δύο προσώπων διαφορετικού ή ίδιου φύλου. Για τη σύναψη γάμου απαιτείται συμφωνία των μελλονύμφων. Οι σχετικές δηλώσεις γίνονται αυτοπροσώπως και χωρίς αίρεση ή προθεσμία».

Μετά την ψήφιση του εν λόγω νόμου, τίθεται το ερώτημα της ισχύος των γάμων που έχουν τελεστεί στο εξωτερικό από ομόφυλα ζευγάρια, εκ των οποίων το ένα τουλάχιστον μέρος έχει την ελληνική ιθαγένεια. Ο νέος νόμος περιλαμβάνει ειδικές ρυθμίσεις για την περίπτωση αυτή. Πιο συγκεκριμένα, το άρθρο 10 του Ν. 5089/2024 ορίζει ότι οι γάμοι Ελλήνων που τελέστηκαν στο εξωτερικό με πρόσωπα του ίδιου φύλου πριν από την έναρξη ισχύος του νέου νόμου σύμφωνα με το δίκαιο του τόπου τέλεσής τους, θεωρούνται υποστατοί από την στιγμή που έγιναν σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις, εκτός εάν:

α) Έστω ένας από τους συζύγους τέλεσε στο μεταξύ νέο έγκυρο γάμο,

β) Η ανυπαρξία του γάμου είχε ήδη αναγνωριστεί με αμετάκλητη απόφαση ελληνικού δικαστηρίου,

γ) Ο γάμος έχει λυθεί με οποιονδήποτε τρόπο ή ακυρωθεί. Αποφάσεις αλλοδαπών δικαστηρίων που έλυσαν ή ακύρωσαν γάμο θεωρούμενο ως ανυπόστατο κατά το προϊσχύσαν δίκαιο αναγνωρίζονται σύμφωνα με τις οικείες διατάξεις.

Από τα ανωτέρω συνάγεται, λοιπόν, ότι σε περίπτωση που Έλληνα πολίτης έχει τελέσει γάμο στο εξωτερικό με έτερο Έλληνα πολίτη ή με αλλοδαπό πολίτη (ή αντίστοιχα, Ελληνίδα πολίτης με έτερη Ελληνίδα πολίτη ή με αλλοδαπή πολίτη) πριν τις 16.02.2024, ο γάμος αυτός θεωρείται υποστατός και ισχυροποιείται αναδρομικά, ήτοι από την στιγμή της τέλεσής του, με ό,τι αυτό συνεπάγεται από την άποψη των δικαιωμάτων που αποκτούν τα μέρη, υπό την προϋπόθεση, όμως, ότι δεν έχει στο μεταξύ τελέσει άλλο έγκυρο γάμο έστω και ένα από τα μέρη ή ότι δεν έχει λυθεί ή αναγνωριστεί ως άκυρος ή ανυπόστατος ο εν λόγω γάμος με απόφαση ελληνικού ή αλλοδαπού δικαστηρίου. Απαραίτητη προϋπόθεση για την αναδρομική αναγνώριση και ισχυροποίηση του γάμου είναι το να έχει τελεστεί αυτός σε χώρα που επιτρέπει την σύναψη γάμου μεταξύ ομόφυλων ζευγαριών και σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις της εν λόγω χώρας. Σε μία τέτοια, λοιπόν, περίπτωση, τα μέρη θα πρέπει να προβούν στις αναγκαίες ενέργειες για να δηλωθεί ο γάμος στο Ειδικό Ληξιαρχείο Αθηνών είτε μέσω του εκάστοτε ελληνικού προξενείου είτε απευθείας στην Ελλάδα.

Από την άλλη πλευρά, δεν ήταν λίγες οι περιπτώσεις προσώπων που ενώ είχαν τελέσει γάμο στο εξωτερικό, αναγκάστηκαν να συνάψουν στην Ελλάδα και σύμφωνο συμβίωσης, για τον λόγο ότι ο σχετικός γάμος θεωρούνταν ανυπόστατος. Η περίπτωση αυτή ρυθμίζεται από το άρθρο 10 παρ. 2 του νέου νόμου, όπου αναφέρεται ότι τα μέρη έχουν είτε α) το δικαίωμα να επιλέξουν να κρατήσουν σε ισχύ το σύμφωνο συμβίωσης, οπότε στην περίπτωση αυτή θα πρέπει εντός ενός (1) έτους από την έναρξη ισχύος του νέου νόμου, ήτοι έως τις 16.02.2025, να λύσουν το γάμο τους με διαζύγιο και να δηλώσουν το εν λόγω διαζύγιο στο ληξιαρχείο όπου έχει καταχωριστεί το σύμφωνο συμβίωσης, οπότε και το σύμφωνο συμβίωσης θεωρείται έγκυρο από τον χρόνο κατάρτισής του, είτε β) να επιλέξουν να κρατήσουν τον γάμο σε ισχύ, οπότε και στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να δηλώσουν την τέλεση του γάμου στο Ειδικό Ληξιαρχείο Αθηνών, οπότε και συνακόλουθα θα θεωρείται αυτοδικαίως ότι το σύμφωνο συμβίωσης δεν καταρτίστηκε ποτέ.

Από την άλλη πλευρά, ο νέος νόμος προβλέπει επίσης και την περίπτωση προσώπων που έχουν συνάψει μόνο σύμφωνο συμβίωσης στην Ελλάδα και επιθυμούν να «μετατρέψουν» το σύμφωνο συμβίωσης σε γάμο. Η δυνατότητα αυτή αφορά κάθε ομόφυλο ζευγάρι που έχει συνάψει σύμφωνο συμβίωσης στην Ελλάδα μετά την ισχύ του Ν. 4356/2015 και ειδικότερα προβλέπεται ότι, εφόσον το σύμφωνο συμβίωσης δεν έχει λυθεί με οποιονδήποτε τρόπο ή ακυρωθεί με αμετάκλητη δικαστική απόφαση, τα πρόσωπα αυτά μπορούν εντός ενός (1) έτους από την έναρξη ισχύος του νέου νόμου, ήτοι έως τις 16.02.2025, να τελέσουν γάμο και να προβούν σε δήλωση στο ληξιαρχείο στο οποίο έχει καταχωριστεί το σύμφωνο ότι επιθυμούν να ισχύσει αναδρομικά ο γάμος τους από τον χρόνο τέλεσης του συμφώνου συμβίωσης. Έτσι, το σύμφωνο συμβίωσης «μετατρέπεται» ουσιαστικά σε γάμο αναδρομικά από τον χρόνο σύναψής του.

*Το γραφείο μας διαθέτει μεγάλη εμπειρία σε πάσης φύσεως ζητήματα οικογενειακού δικαίου (επιμέλεια και διατροφή ανηλίκου τέκνου, παραχώρηση οικογενειακής στέγης, υποθέσεις ενδοοικογενειακής βίας, διαζύγιο, αξίωση συμμετοχής στα αποκτήματα, υιοθεσίες, υποθέσεις ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής κ.ο.κ). Για περαιτέρω νομικές συμβουλές ή για την ανάθεση της υπόθεσής σας στο γραφείο μας μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί μας στο τηλ. 2313 079293 ή με email στο info@siopi-law.gr. Σημειώνεται ότι απαγορεύεται βάσει Κώδικα περί Δικηγόρων η παροχή νομικών συμβουλών άνευ της ανάλογης αμοιβής (άρθρο 57 Ν. 4194/2013)*

Δάφνη I. Σιώπη

Δικηγόρος LLM

Γραφείο Θεσσαλονίκης:

Τσιμισκή 52, Θεσσαλονίκη

Τ. 2313 079293, 6977 568673

Ε. info@siopi-law.gr, dsiopi@siopi-law.gr

Γραφείο Αθήνας:

Σόλωνος 134, Αθήνα

Τ. 2110035843, 6977568673

E. athens@siopi-law.gr