Με τον πρόσφατο νόμο 5053/2023 εισήχθη στην νομοθεσία μας σαν έννοια η σύμβαση εργασίας «κατά παραγγελία», ρύθμιση με την οποία ρυθμίστηκε και προβλέφθηκε νομοθετικά το μη προβλέψιμο πρόγραμμα οργάνωσης του χρόνου εργασίας. Ακριβώς για τον λόγο ότι αποτελεί μία ευέλικτη μορφή εργασίας, κρίθηκε απαραίτητη η εισαγωγή προϋποθέσεων που πρέπει να πληρούνται ώστε να απασχοληθεί ο εργαζόμενος όταν το πρόγραμμα οργάνωσης του χρόνου εργασίας του είναι εξ ολοκλήρου ή ως επί το πλείστον μη προβλέψιμο. Αυτό θεωρήθηκε αναγκαίο με σκοπό να επωφελείται ο εργαζόμενος από ένα ελάχιστο επίπεδο προβλεψιμότητας αναφορικά με το ωράριο εργασίας του, να είναι σε θέση να κάνει τον ανάλογο προγραμματισμό και να προστατεύεται από απώλεια εισοδήματος εξαιτίας καθυστερημένης ακύρωσης της συμφωνηθείσας εργασίας.
Οι συμβάσεις κατά παραγγελία αποτελούν συμβάσεις εργασίας με τις οποίες τίθεται ένα πλαίσιο εντός του οποίου (και υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις), ο εργοδότης έχει τη δυνατότητα να καλέσει τον εργαζόμενο να παρέχει τις υπηρεσίες του εφόσον παραστεί σχετική ανάγκη. Στις συγκεκριμένες συμβάσεις δεν υφίσταται (εξ ολοκλήρου ή ως επί το πλείστον) σταθερό ωράριο.
Το άρθρο 10 του Ν. 5053/2023 (με το οποίο προστέθηκε άρθρο 182Α στον Κώδικα Ατομικού Εργατικού Δικαίου – Π.Δ. 80/2022) προβλέπει, λοιπόν, ότι όταν το πρόγραμμα οργάνωσης του χρόνου εργασίας του εργαζομένου είναι εξ ολοκλήρου ή ως επί το πλείστον μη προβλέψιμο, ο εργαζόμενος είναι υποχρεωμένος να δεχτεί να απασχοληθεί από τον εργοδότη μόνο όταν πληρούνται σωρευτικά οι ακόλουθες δύο προϋποθέσεις: α) η εργασία παρέχεται εντός προκαθορισμένων ωρών και ημερών αναφοράς, τις οποίες ο εργοδότης γνωστοποιεί υποχρεωτικά στον εργαζόμενο και β) ο εργαζόμενος έχει ειδοποιηθεί από τον εργοδότη για την ανάθεση της εργασίας εγγράφως ή με γραπτό μήνυμα μέσω κινητού τηλεφώνου (sms) ή με μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ή με άλλο πρόσφορο τρόπο, σε εύλογο χρόνο που δεν μπορεί να είναι μικρότερος των είκοσι τεσσάρων (24) ωρών πριν από την ανάληψη της εργασίας. Αν οι ως άνω προϋποθέσεις δεν πληρούνται σωρευτικά, ο εργαζόμενος έχει δικαίωμα να αρνηθεί την ανάληψη της εργασίας. Προβλέπεται, περαιτέρω, ότι σε αυτήν την περίπτωση απαγορεύεται η απόλυση ή οποιαδήποτε δυσμενής διάκριση σε βάρος του εργαζομένου από τον εργοδότη.
Επιπλέον, ορίζεται ότι αν οποιαδήποτε χρονική στιγμή μετά από την ειδοποίηση και πάντως πριν από την ανάληψη της εργασίας, ο εργοδότης ακυρώσει την ανάθεσή της, ο εργαζόμενος δικαιούται αποζημίωση που αντιστοιχεί στα ωρομίσθια των ωρών εργασίας που δεν του ανατέθηκαν.
Προβλέπεται, επίσης, ότι σε περίπτωση σύναψης σύμβασης κατά παραγγελία εργασίας ή παρόμοιων συμβάσεων εργασίας, τα μέρη υποχρεούνται να συμφωνούν ελάχιστο αριθμό αμειβόμενων ωρών εργασίας που δεν μπορεί να υπολείπεται του ¼ του συμφωνημένου συνολικού αριθμού ωρών εργασίας. Σε διαφορετική περίπτωση, ο νόμος ορίζει ότι η σύμβαση είναι άκυρη. Στο σημείο αυτό γεννάται ο προβληματισμός ως προς το τι σημαίνει στην πραγματικότητα ότι η σύμβαση είναι άκυρη, διότι η θεώρηση ολόκληρης της σύμβασης εργασίας ως άκυρης μόνο δυσμενείς συνέπειες έχει για τον εργαζόμενο. Για τον λόγο αυτό, η ορθότερη εκδοχή είναι να θεωρηθεί ως άκυρος ο όρος που υπολείπεται του ορίου του 1⁄4, με αποτέλεσμα να έχουμε να κάνουμε με κανονική σύμβαση με όλες τις ώρες εγγυημένες. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, η πρόβλεψη για εγγυημένες ώρες έχει ως αποτέλεσμα οι ανωτέρω συμβάσεις να μην συνιστούν συμβάσεις μηδενικών ωρών (zero-hours contracts).
Τέλος, για την προστασία των εργαζομένων από καταχρηστικές πρακτικές εργοδοτών ορίζεται ότι σε περίπτωση που ο εργοδότης τροποποιήσει μονομερώς τη σύμβαση πλήρους ή μερικής απασχόλησης σε σύμβαση εργασίας κατά παραγγελία χωρίς τη συναίνεση του εργαζόμενου, τότε ο εργαζόμενος έχει δικαίωμα να καταγγείλει το γεγονός στην Επιθεώρηση Εργασίας μέσω της διαδικασίας επίλυσης εργατικών διαφορών. Μπορεί, επίσης, να την θεωρήσει μονομερή βλαπτική των όρων εργασίας και να προσφύγει στο Δικαστήριο, επικαλούμενος εξαναγκασμό σε παραίτηση, ώστε να διεκδικήσει την νόμιμη αποζημίωση απόλυσης.
*Το γραφείο μας διαθέτει μεγάλη εμπειρία σε πάσης φύσεως ζητήματα εργατικού και κοινωνικοασφαλιστικού δικαίου (απολύσεις, οφειλή δεδουλευμένων αποδοχών, διεκδίκηση υπερωριών και πάσης φύσης εργατικών απαιτήσεων, άκυρη απόλυση, παράσταση σε πάσης φύσεως εργατικές διαφορές, καταμέτρηση ενσήμων, υπολογισμός ποσού σύνταξης, υποβολή αίτησης συνταξιοδότησης, συντάξεις γήρατος, αναπηρίας, θανάτου κ.ο.κ). Περισσότερα για τις υπηρεσίες που παρέχουμε στο πεδίο του εργατικού δικαίου, μπορείτε να δείτε εδώ. Για περαιτέρω νομικές συμβουλές ή για την ανάθεση της υπόθεσής σας στο γραφείο μας μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί μας στο τηλ. 2313 079293 ή με email στο info@siopi-law.gr. Σημειώνεται ότι απαγορεύεται βάσει Κώδικα περί Δικηγόρων η παροχή νομικών συμβουλών άνευ της ανάλογης αμοιβής (άρθρο 57 Ν. 4194/2013)*
Δάφνη I. Σιώπη
Δικηγόρος LLM
Τσιμισκή 52, Θεσσαλονίκη
Τ. 2313 079293, 6977 568673
Ε. info@siopi-law.gr, dsiopi@siopi-law.gr