Δυνάμει του Ν. 4997/2022, προστέθηκε νέο άρθρο 11Α στον Ν. 4387/2016, δυνάμει του οποίου ρυθμίστηκαν κατά τρόπο ενιαίο οι χρονικές προϋποθέσεις για λήψη σύνταξης αναπηρίας από κοινή νόσο, το ελάχιστο ποσοστό πιστοποιημένης αναπηρίας, οι βαθμίδες αναπηρίας, ο χρόνος έναρξης και λήξης του δικαιώματος, καθώς και τα αρμόδια όργανα πιστοποίησης της αναπηρίας.
Ως εκ τούτου, όλοι οι ασφαλισμένοι ανεξάρτητα από τον χρόνο υπαγωγής στην ασφάλιση και ανεξάρτητα από τον φορέα στον οποίο ασφαλίζονται μπορούν πλέον να λάβουν σύνταξη αναπηρίας από κοινή νόσο εφόσον συντρέχουν σωρευτικά οι νόμιμες προϋποθέσεις με ιδιαίτερη έμφαση στο κατώτερο ποσοστό πιστοποιημένης αναπηρίας που πλέον καθιερώνεται στο 50%.
Ειδικά για τους ασφαλισμένους του π. ΟΓΑ, η ένταξη στις ενιαίες προϋποθέσεις γίνεται από 1.1.2024 με ελάχιστο συντάξιμο ποσοστό αναπηρίας 59% και από 1.1.2025 και εφεξής επέρχεται πλήρης ένταξή τους στο νέο νομοθετικό πλαίσιο με ελάχιστο συντάξιμο ποσοστό αναπηρίας 50%.
Προϋποθέσεις χορήγησης σύνταξης λόγω αναπηρίας από κοινή νόσο:
- Ποσοστό αναπηρίας τουλάχιστον 50%, η οποία πιστοποιείται από ΚΕ.Π.Α.
- Διακοπή της ασφαλιστέας απασχόλησης, στον e-ΕΦΚΑ.
- Χρόνος ασφάλισης:
α) τουλάχιστον 15 έτη ασφάλισης, ή
β) τουλάχιστον 5 έτη ασφάλισης, εκ των οποίων τουλάχιστον 2 έτη εντός της 5ετίας πριν την ημερομηνία ή το έτος έναρξης της αναπηρίας. Σημειώνεται ότι αν κατά τη διάρκεια της 5ετίας ο ασφαλισμένος έχει επιδοτηθεί για ασθένεια ή ανεργία ή έχει συνταξιοδοτηθεί, η περίοδος αυτή επεκτείνεται για ίσο χρόνο με αυτόν της επιδότησης ή συνταξιοδότησης, ή
γ) τουλάχιστον για 1 έτος (ή 300 ημέρες) ασφάλισης, χωρίς να έχει συμπληρώσει το 21ο έτος της ηλικίας. Οι ανωτέρω 300 ημέρες ασφάλισης αυξάνονται προοδευτικά σε 1.500, με την προσθήκη 120
ημερών ασφάλισης για κάθε έτος ηλικίας πέραν του 21ου μέχρι τη συμπλήρωση του 31ου. Για τους ελεύθερους επαγγελματίες που καταβάλλουν εισφορές για κάθε μήνα ασφάλισης, κάθε μήνας ισοδυναμεί με 25 ημέρες ασφάλισης.
Η αναπηρία και ο βαθμός της καθορίζεται από τις τρεις συνταξιοδοτικές βαθμίδες των διατάξεων των περ. α΄, β΄ και γ΄ της παρ. 5 του άρθρου 28 του α.ν. 1846/1951 (Α΄ 179). Βάσει αυτών προσδιορίζεται το ποσό της δικαιούμενης εθνικής σύνταξης που αποτελεί τμήμα της αναπηρικής σύνταξης.
Συγκεκριμένα, οι συνταξιοδοτικές βαθμίδες αναπηρίας διαμορφώνονται ως εξής:
α) Βαριά αναπηρία ποσοστού 80% και άνω: Ο ασφαλισμένος λογίζεται ως βαριά ανάπηρος αν μετά την υπαγωγή του στην ασφάλιση εξαιτίας πάθησης, βλάβης, ή σωματικής ή πνευματικής εξασθένησης, ετήσιας τουλάχιστον διάρκειας κατά ιατρική πρόβλεψη, δεν μπορεί να κερδίζει από εργασία που ανταποκρίνεται στις δυνάμεις, τις δεξιότητες και τη μόρφωσή του περισσότερο από το 1/5 του ποσού που συνήθως κερδίζει ένας σωματικά και πνευματικά υγιής άνθρωπος ίδιας μόρφωσης.
β) Συνήθης αναπηρία ποσοστού 67% έως 79,99%: Ο ασφαλισμένος λογίζεται ως ανάπηρος αν μετά την υπαγωγή του στην ασφάλιση εξαιτίας πάθησης, βλάβης, ή σωματικής ή πνευματικής εξασθένησης, ετήσιας τουλάχιστον διάρκειας κατά ιατρική πρόβλεψη, δεν μπορεί να κερδίζει από εργασία που ανταποκρίνεται στις δυνάμεις, τις δεξιότητες, τη μόρφωση και τη συνηθισμένη επαγγελματική του απασχόληση, περισσότερο από το 1/3 του ποσού που συνήθως κερδίζει στην ίδια επαγγελματική κατηγορία σωματικά και πνευματικά υγιής άνθρωπος ίδιας μόρφωσης.
γ) Μερική αναπηρία ποσοστού 50,00% έως 66,99%: Ο ασφαλισμένος λογίζεται ως ανάπηρος αν μετά την υπαγωγή του στην ασφάλιση εξαιτίας πάθησης, βλάβης, ή σωματικής ή πνευματικής εξασθένησης, εξάμηνης τουλάχιστον διάρκειας κατά ιατρική πρόβλεψη, δεν μπορεί να κερδίζει από εργασία που ανταποκρίνεται στις δυνάμεις, τις δεξιότητες, τη μόρφωση και τη συνηθισμένη επαγγελματική του απασχόληση, περισσότερο από το 1/2 του ποσού που συνήθως κερδίζει στην ίδια περιφέρεια και επαγγελματική κατηγορία σωματικά και πνευματικά υγιής άνθρωπος ίδιας μόρφωσης.
Οι Υγειονομικές Επιτροπές του ΚΕ.Π.Α. είναι αποκλειστικά αρμόδιες για τον προσδιορισμό του ποσοστού της ιατρικής αναπηρίας, αλλά και για την επίδρασή της στην καθολική ικανότητα για άσκηση του συνήθους ή παρεμφερούς επαγγέλματος ή την ανάκτηση της ικανότητας αυτής (ασφαλιστική αναπηρία) για τη συνταξιοδότηση λόγω αναπηρίας από κοινή νόσο. Για την κρίση της ασφαλιστικής αναπηρίας λόγω κοινωνικών κριτηρίων ή κριτηρίων αγοράς εργασίας η αρμοδιότητα ανήκει τόσο στο ΚΕ.Π.Α. όσο και στα οικεία ασφαλιστικά όργανα. Σύμφωνα με την παρ. 2 του άρθρου 26 το ποσοστό ασφαλιστικής αναπηρίας που έχει προσδιοριστεί από το ΚΕ.Π.Α. μπορεί να προσαυξηθεί λόγω κοινωνικών κριτηρίων ή κριτηρίων αγοράς εργασίας, κατά τον προσδιορισμό της βαθμίδας αναπηρίας (ιατρικής και ασφαλιστικής).
Η αναπηρική σύνταξη καταβάλλεται στους ασφαλισμένους από την ημέρα υποβολής της αίτησης συνταξιοδότησης στον e-ΕΦΚΑ. Παρέχεται η δυνατότητα στους αιτούντες να υποβάλουν την αίτηση συνταξιοδότησης ταυτόχρονα με την υποβολή της αίτησης για πιστοποίηση της αναπηρίας. Ωστόσο, δίνεται η δυνατότητα η αίτηση συνταξιοδότησης να υποβληθεί έως και 4 μήνες μετά την έκδοση της πιστοποίησης αναπηρίας, χωρίς να χάνονται τα συνταξιοδοτικά δικαιώματα για το διάστημα αυτό. Στις περιπτώσεις αυτές ο e-ΕΦΚΑ θα λαμβάνει υπόψιν ως ημέρα υποβολής της αίτησης συνταξιοδότησης, την ημέρα υποβολής της αίτησης για πιστοποίηση από το ΚΕΠΑ, η οποία από 16/09/2022 γίνεται αποκλειστικά μέσω της Εθνικής Πύλης Αναπηρίας. Σε κάθε περίπτωση τονίζεται ότι οι πολίτες οφείλουν να ανανεώνουν εγκαίρως την πιστοποίηση της αναπηρίας τους. Η αίτηση παράτασης στα ΚΕΠΑ υποβάλλεται εντός των 4 τελευταίων μηνών, πριν από την λήξη της και αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για τη χορήγηση της 6μηνης παράτασης καταβολής της σύνταξης.
Σημειώνεται ότι οι διατάξεις του άρθρου 26 του ν. 4997/2022, σύμφωνα και με την παρ. 4, καταλαμβάνουν τις αιτήσεις για σύνταξη αναπηρίας από κοινή νόσο που υποβάλλονται από 25.11.2022 από τους ασφαλισμένους των ενταχθέντων στον e-ΕΦΚΑ φορέων.
*Το γραφείο μας διαθέτει μεγάλη εμπειρία σε πάσης φύσεως ζητήματα εργατικού και κοινωνικοασφαλιστικού δικαίου (απολύσεις, οφειλή δεδουλευμένων αποδοχών, διεκδίκηση υπερωριών και πάσης φύσης εργατικών απαιτήσεων, καταμέτρηση ενσήμων, υποβολή αίτησης συνταξιοδότησης, συντάξεις γήρατος, αναπηρίας, θανάτου κ.ο.κ). Για περαιτέρω νομικές συμβουλές ή για την ανάθεση της υπόθεσής σας στο γραφείο μας μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί μας στο τηλ. 2313 079293 ή με email στο info@siopi-law.gr. Σημειώνεται ότι απαγορεύεται βάσει Κώδικα περί Δικηγόρων η παροχή νομικών συμβουλών άνευ της ανάλογης αμοιβής (άρθρο 57 Ν. 4194/2013)*
Δάφνη I. Σιώπη
Δικηγόρος LLM
Τσιμισκή 52, Θεσσαλονίκη
Τ. 2313 079293, 6977 568673
Ε. info@siopi-law.gr, dsiopi@siopi-law.gr