Ενόψει των δυσχερειών και των καθυστερήσεων που παρουσιάζει στην πράξη η διαδικασία της κρατικής υιοθεσίας, δεν είναι λίγοι οι ενδιαφερόμενοι θετοί γονείς που στρέφονται στην εναλλακτική της ιδιωτικής υιοθεσίας. Τα πράγματα περιπλέκονται, ωστόσο, από νομική άποψη όταν ο ανήλικος υιοθετούμενος είναι αλλοδαπός. Η ιδιωτική υιοθεσία αλλοδαπού ανηλίκου δεν θα πρέπει να συγχέεται με την διακρατική υιοθεσία, η οποία προϋποθέτει απαραιτήτως μετακίνηση του υιοθετούμενου παιδιού από άλλο κράτος προς την Ελλάδα και διενεργείται μέσω των αρμοδίων κρατικών αρχών, σύμφωνα με τις ρυθμίσεις της Σύμβασης της Χάγης (περισσότερα για τις διακρατικές υιοθεσίες δείτε εδώ).
Το βασικότερο πρόβλημα που γεννάται στις υιοθεσίες όπου ο ανήλικος είναι αλλοδαπός συνδέεται με το εφαρμοστέο δίκαιο τόσο αναφορικά με τις τυπικές και ουσιαστικές προϋποθέσεις της τέλεσης της υιοθεσίας όσο και αναφορικά με τα αποτελέσματα της υιοθεσίας. δικηγοροσ για υιοθεσια
Ο ελληνικός Αστικός Κώδικας και, ειδικότερα, το άρθρο 23 παρ. 1 αυτού ορίζει ότι οι ουσιαστικές προϋποθέσεις για τη σύσταση και τη λύση της υιοθεσίας, η οποία περιέχει στοιχεία αλλοδαπότητας κατά τα υποκείμενα αυτής, ρυθμίζονται από το δίκαιο της ιθαγένειας του κάθε μέρους, δηλαδή υιοθετείται η επιμεριστική εφαρμογή της lex patriae του κάθε μέρους. Αυτό σημαίνει πρακτικά ότι για να είναι έγκυρη η υιοθεσία, θα πρέπει να υπάρχει δυνατότητα να υιοθετηθεί ο υιοθετούμενος κατά το δίκαιο της ιθαγένειάς του, ενώ για τον υιοθετούντα η δυνατότητα υιοθεσίας θα κριθεί από το δίκαιο της δικής του ιθαγένειας. Εάν το δίκαιο αυτό αγνοεί τον θεσμό της υιοθεσίας γενικώς ή εάν δεν τον προβλέπει ως προς ορισμένη κατηγορία προσώπων, τότε καθίσταται ανίσχυρη ευχέρεια ενός άλλου προσώπου, την οποία εκείνο έχει σύμφωνα με το δίκαιο της δικής του ιθαγένειας, να τελέσει υιοθεσία με το συγκεκριμένο πρόσωπο.
Εξαίρεση προβλέπεται, σύμφωνα με το άρθρο 3 του Ν. 2447/1996, για τα τέκνα αλλοδαπών που εγκαταλείφθηκαν στην Ελλάδα και για τα οποία δεν εκδήλωσε κανείς ενδιαφέρον τουλάχιστον επί ένα εξάμηνο, οπότε και στην περίπτωση αυτή ορίζεται ότι εφαρμοστέο είναι το ελληνικό δίκαιο ως προς όλα τα ζητήματα που συνδέονται με την τέλεση και την λύση της υιοθεσίας και όχι το δίκαιο της ιθαγένειας του τέκνου.
Ιδιαίτερα σημαντική στο πλαίσιο των υιοθεσιών με στοιχεία αλλοδαπότητας είναι η προβλεπόμενη στο άρθρο 33 ΑΚ επιφύλαξη της δημόσιας τάξης, σύμφωνα με την οποία οι διατάξεις του αλλοδαπού δικαίου μένουν ανεφάρμοστες όταν προσκρούουν στα ημεδαπά χρηστά ήθη ή τη δημόσια τάξη. Γίνεται δεκτό ότι αυτό συμβαίνει σε περιπτώσεις που το αλλοδαπό δίκαιο αγνοεί ή απαγορεύει τη υιοθεσία για θρησκευτικούς λόγους, αλλά και όταν καλούνται σε εφαρμογή διατάξεις που θέτουν υποχρεωτικές προϋποθέσεις αναφορικά με ζητήματα διαδικαστικής φύσεως ή θεσπίζουν αποκλειστική αρμοδιότητα των δικαστηρίων της χώρας καταγωγής του υιοθετούμενου ή γνωρίζουν μεν τον θεσμό της υιοθεσίας, αλλά την διακρίνουν σε «πλήρη» και «απλή», όπως λ.χ. το βουλγαρικό δίκαιο.
Η διαδικασία που ακολουθείται στις περιπτώσεις υιοθεσιών με στοιχεία αλλοδαπότητας είναι η ίδια με την ακολουθούμενη στις κοινές υιοθεσίες διαδικασία. Έτσι, απαιτείται τελεσίδικη δικαστική απόφαση (διαπλαστικού χαρακτήρα), η οποία εκδίδεται κατόπιν αιτήσεως του υποψηφίου θετού γονέα που υποβάλλεται στο αρμόδιο δικαστήριο (Μονομελές Πρωτοδικείο), στην περιφέρεια του οποίου έχει τη συνήθη διαμονή του εκείνος που υιοθετεί ή εκείνος που υιοθετείται. Πριν από την τέλεση της υιοθεσίας, διεξάγεται από την κοινωνική υπηρεσία επισταμένη κοινωνική έρευνα, η οποία κατατίθεται στο δικαστήριο, με σκοπό να εκδώσει την απόφασή του. Στην πράξη, η υπηρεσία αυτή είναι η Διεύθυνση Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Μέριμνας της κατά τόπον αρμόδιας Περιφέρειας. Στο πλαίσιο της διαδικασίας της κοινωνικής έρευνας που ακολουθείται, ο αρμόδιος κοινωνικός λειτουργός πραγματοποιεί συνεντεύξεις με τους υποψήφιους θετούς γονείς, ενώ περαιτέρω εξετάζονται μία σειρά από απαιραίτητα έγγραφα που απαιτείται να υποβάλλουν οι θετοί γονείς (όπως λ.χ. ιατρικά έγγραφα, εκκαθαριστικά σημειώματα, πιστοποιητικό οικογενειακής κατάστασης, ποινικό μητρώο κλπ). Η έκθεση που συντάσσεται από την κοινωνική υπηρεσία δεν δεσμεύει το δικαστήριο, ωστόσο συνεκτιμάται από κοινού με τα υπόλοιπα στοιχεία, δηλαδή την προσωπικότητα, την υγεία, την οικογενειακή και περιουσιακή κατάσταση των υποψήφιων θετών γονέων, με σκοπό να διαπιστωθεί εάν η υιοθεσία είναι προς το συμφέρον του ανηλίκου (περισσότερα για την διαδικασία που ακολουθείται στην υιοθεσία ανηλίκου τέκνου εδώ).
Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι σε περίπτωση υιοθεσίας αλλοδαπού ανηλίκου, ο τελευταίος αποκτά αυτοδικαίως την ελληνική ιθαγένεια, κάτι που ωστόσο δεν συμβαίνει όταν ο αλλοδαπός υιοθετούμενος είναι ενήλικος.
δικηγοροσ εξειδικευμενοσ σε υιοθεσιες
* Το γραφείο μας έχει χειριστεί αποτελεσματικά πολλές υποθέσεις υιοθεσιών που παρουσιάζουν στοιχεία αλλοδαπότητας (ιδιωτικές και διακρατικές). Για περισσότερες πληροφορίες ή νομικές συμβουλές, μην διστάσετε να επικοινωνήσετε με το γραφείο μας στο τηλ. 2313 079293 ή με email στο info@siopi-law.gr*
δικηγορος με εξειδικευση σε υιοθεσιες
Δάφνη I. Σιώπη
Δικηγόρος LLM
Τσιμισκή 52, Θεσσαλονίκη
Τ. 2313 079293, 6977 568673
Ε. info@siopi-law.gr, dsiopi@siopi-law.gr