Κατάργηση παρακράτησης 30% της σύνταξης
Ο Νόμος 6078/2023 επέφερε σημαντικές αλλαγές στην κοινωνική ασφάλιση και συγκεκριμένα στο θεσμικό πλαίσιο απασχόλησης των συνταξιούχων εξ ιδίου δικαιώματος, λόγω γήρατος ή λόγω αναπηρίας του e-ΕΦΚΑ. Ο νέος νόμος παρέχει κίνητρα σε όσους ήδη λαμβάνουν σύνταξη προκειμένου να επανενταχθούν στην αγορά και να συμπληρώσουν το εισόδημά τους αναλαμβάνοντας νόμιμη και δηλωμένη εργασία χωρίς να υπόκεινται σε περικοπή της σύνταξής τους.
Πιο συγκεκριμένα, μέχρι πρότινος προβλεπόταν ότι για τους συνταξιούχους του ΕΦΚΑ, οι οποίοι είχαν αναλάβει ή αναλάμβαναν εργασία ή δραστηριότητα ή αποκτούσαν ιδιότητα υποχρεωτικώς υπακτέα στην ασφάλιση του ΕΦΚΑ, οι ακαθάριστες συντάξεις (κύριες και επικουρικές) καταβάλλονταν μειωμένες κατά ποσοστό 30% για όσο χρονικό διάστημα απασχολούνταν ή διατηρούσαν την ανωτέρω ιδιότητα ή δραστηριότητα. Η μείωση της σύνταξης κατά 30%, εφαρμοζόταν μάλιστα ανεξαρτήτως εάν ο συνταξιούχος παρείχε εργασία με μειωμένη απασχόληση.
Από την 01.01.2024, ημερομηνία έναρξης ισχύος του νέου νόμου, καταργήθηκε η περικοπή του 30% της σύνταξης, αφήνοντας ακέραιο το ποσό της σύνταξης στους απασχολούμενους συνταξιούχους. Αντί της περικοπής θα παρακρατείται πλέον από τον μισθό τους ένας μη ανταποδοτικός πόρος υπέρ του e-ΕΦΚΑ.
Υποχρέωση καταβολής μη ανταποδοτικού πόρου υπέρ του e-ΕΦΚΑ
Ο συνταξιούχος για όσο διάστημα εργάζεται καταβάλλει κανονικά τις προβλεπόμενες ασφαλιστικές εισφορές σύμφωνα με την ασφαλιστέα απασχόληση. Παράλληλα, ο νέος νόμος θέσπισε έναν μη ανταποδοτικό πόρο υπέρ του e-ΕΦΚΑ, τον οποίο θα υποχρεώνεται να καταβάλλει ο εργαζόμενος συνταξιούχος και ο οποίος ισούται α) για τους μισθωτούς εργαζομένους συνταξιούχους με το 10% επί των ασφαλιστέων αποδοχών τους, β) για τους μη μισθωτούς εργαζομένους με το 50% επί της επιλεγείσας ασφαλιστικής κατηγορίας για κύρια σύνταξη, γ) για τους αμειβόμενους με Παραστατικά Παρεχόμενων Υπηρεσιών (Π.Π.Υ.) με το 10% επί της καθαρής αξίας του παραστατικού και δ) για τους αμειβόμενους με εργόσημο με το 10% επί της αναγραφόμενης τιμής του εργοσήμου. Ο ανταποδοτικός αυτός πόρος δεν επιτρέπεται σε καμία περίπτωση να υπερβαίνει το 12πλάσιο της μηνιαίας εθνικής σύνταξης και τυχόν επιπλέον ποσά που καταβάλλονται θα επιστρέφονται στους συνταξιούχους κατόπιν εκκαθάρισης.
Ποιοι εξαιρούνται από την υποχρέωση καταβολής του πόρου
Από την καταβολή του πόρου υπέρ e-ΕΦΚΑ εξαιρούνται:
α) Τα άτομα με ψυχική και νοητική αναπηρία με ποσοστό 50% και άνω, των οποίων η ανάληψη μισθωτής απασχόλησης ή η αυτοαπασχόληση ενδείκνυται για λόγους ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης και κοινωνικής επανένταξης και η κρίση αυτή πιστοποιείται από ιατρική γνωμάτευση.
β) Οι συνταξιούχοι του Νόμου 612/1977 και των διατάξεων που παραπέμπουν σε αυτόν ήτοι στους πάσχοντες από i) τυφλότητα και από τα δύο μάτια, ii) τετραπληγία – παραπληγία, iii) β-ομόζυγο μεσογειακή ή δρεπανοκυτταρική ή μικροδρεπανοκυτταρική ή αναιμία που υποβάλλονται σε μετάγγιση, iv) χρόνια νεφρική ανεπάρκεια τελικού σταδίου και υποβάλλονται σε αιμοκάθαρση ή περιτοναϊκή κάθαρση με ποσοστό αναπηρίας τουλάχιστον 67%, v) αιμορροφιλία τύπου Α ή Β, vi) σκλήρυνση κατά πλάκας, που επιφέρει παραπληγία – τετραπληγία με ποσοστό αναπηρίας τουλάχιστον 67%, vii) κυστική ίνωση ή μόνιμη ορθοκυστική διαταραχή με ποσοστό αναπηρίας τουλάχιστον 67%, viii) στους μεταμοσχευθέτες από συμπαγή όργανα (καρδιά – πνεύμονες – ήπαρ και πάγκρεας), που βρίσκονται σε συνεχή ανοσοκαταστολή με ποσοστό αναπηρίας τουλάχιστον 67%, ix) στους μεταμοσχευσθέντες νεφρού x) στους μεταμοσχευσθέντες μυελού των οστών και βρίσκονται σε συνεχή ανοσοκαταστολή με ποσοστό αναπηρίας τουλάχιστον 67%, x) στους ακρωτηριασμένους κατά τα δύο άνω ή κάτω άκρα ή κατά το ένα άνω και ένα κάτω άκρο με ποσοστό αναπηρίας τουλάχιστον 67%.
γ) Οι τακτικοί δημόσιοι υπάλληλοι που έχουν 25ετή πλήρη πραγματική συντάξιμη υπηρεσία και οι μόνιμοι στρατιωτικοί εφόσον έχουν 25ετή τουλάχιστον συντάξιμη υπηρεσία από την οποία 15ετή πραγματική.
δ) Όσοι λαμβάνουν το εξωιδρυματικό επίδομα ή το αντίστοιχο επίδομα του άρθρου 54 του π.δ. 169/2007.
ε) Οι πολύτεκνοι, των οποίων το ένα τουλάχιστον των τέκνων είναι ανήλικο ή σπουδάζει σε ανώτερες ή ανώτατες σχολές και έως τη συμπλήρωση του εικοστού τετάρτου (24ου) έτους της ηλικίας.
στ) Τα εξής πρόσωπα: i) όσοι υπάγονται στις διατάξεις των νόμων 1897/1990 (Α΄ 120) και 1977/1991 (Α΄ 185), : ii) όσοι δικαιούνται πολεμική σύνταξη ή σύνταξη αναπήρου οπλίτη ειρηνικής περιόδου ή σύνταξη Εθνικής Αντίστασης Ο.Γ.Α. ή ανασφάλιστου Αγωνιστή Εθνικής Αντίστασης, iii) οι λογοτέχνες καλλιτέχνες που δικαιούνται σύνταξη από το Δημόσιο, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 1 του Ν. 3075/2002 (Α΄ 297) και iv) όσοι δικαιούνται σύνταξη λόγω ανικανότητας ή λόγω θανάτου που προήλθε πρόδηλα και αναμφισβήτητα εξαιτίας της υπηρεσίας και ένεκα ταύτης.
ζ) Οι συνταξιούχοι λόγω αναπηρίας (από κοινή νόσο, εργατικό ατύχημα, ατύχημα εκτός εργασίας, επαγγελματική νόσο).
Επίσης ο νέος νόμος προβλέπει ότι δεν καταβάλλονται ασφαλιστικές εισφορές, ούτε πόρος υπέρ e-ΕΦΚΑ και δεν αξιοποιείται ο χρόνος απασχόλησης σε περίπτωση απασχόλησης συνταξιούχου των κάτωθι κατηγοριών:
α) Οι συνταξιούχοι του π. ΟΓΑ, εφόσον ασκούν απασχόληση υπακτέα στην ασφάλιση του π. ΟΓΑ.
β) Οι συνταξιούχοι των ενταγμένων στον e-ΕΦΚΑ φορέων, συμπεριλαμβανομένου του Δημοσίου, εφόσον το ετήσιο εισόδημά τους από απασχόληση στον αγροτικό τομέα ως αγροτών, μελισσοκόμων, κτηνοτρόφων, πτηνοτρόφων και αλιέων δεν υπερβαίνει το ποσό των δέκα χιλιάδων (10.000) ευρώ.
γ) Οι συνταξιούχοι υπέρ των οποίων εκδίδεται Παραστατικό Παρεχόμενων Υπηρεσιών, οι οποίοι εξαιρούνται από την υποχρέωση ασφάλισης και καταβολής εισφορών σύμφωνα με την παρ. 7 του άρθρου 55 του ν. 4509/2017 (Α’ 201) και την παρ. 6 του άρθρου 243 του ν. 4957/2022 (Α’ 141).
Προσαύξηση σύνταξης
Ο χρόνος εργασίας που διανύει ο συνταξιούχος αξιοποιείται για την προσαύξηση της ήδη καταβαλλόμενης σύνταξης (κύριας ή και επικουρικής) και για τη χορήγηση συμπληρωματικής εφάπαξ παροχής, κατόπιν αιτήσεως του απασχολούμενου συνταξιούχου, μετά τη διακοπή της απασχόλησης. Ο πόρος υπέρ e-ΕΦΚΑ δεν είναι ανταποδοτικός και δεν αξιοποιείται για την προσαύξηση της ήδη καταβαλλόμενης σύνταξης ή για τη χορήγηση δεύτερης σύνταξης. Απαραίτητη προϋπόθεση για τη χορήγηση συμπληρωματικής εφάπαξ παροχής είναι η προσμέτρηση του πρόσθετου χρόνου ασφάλισης στην κύρια σύνταξη.
Παράλληλα, ο υπολογισμός της αύξησης για τους απασχολούμενους συνταξιούχους ενεργοποιείται αναδρομικά από την 12η.5.2016, υπό την προϋπόθεση βεβαίως ότι το και κατά το προηγούμενο διάστημα δήλωναν στο e-ΕΦΚΑ την εργασία τους. Αυτό σημαίνει ότι όσοι συνταξιούχοι δήλωναν κανονικά την απασχόλησή τους θα πάρουν αναδρομικά αύξηση έως και 6 ετών (2017-2023).
Υποχρέωση γνωστοποίησης στον εργοδότη και στο e-ΕΦΚΑ
Οι απασχολούμενοι συνταξιούχοι οφείλουν να ενημερώσουν για την ιδιότητά τους αυτή τον εργοδότη τους. Επιπλέον, οι συνταξιούχοι του e-ΕΦΚΑ εξ ιδίου δικαιώματος, υποχρεούνται, πριν αναλάβουν υπακτέα στον e-ΕΦΚΑ απασχόληση, να δηλώσουν τούτο στον Φορέα. Παράλειψη της δήλωσης επιφέρει χρηματική κύρωση ίση με δώδεκα (12) μηνιαίες συντάξεις, κύριες και επικουρικές, ενώ το ποσό της οφειλής δύναται να αποπληρωθεί με παρακράτηση από την σύνταξη. Η συνδρομή κάποιας εκ των προαναφερόμενων ιδιοτήτων που αποκλείει την επιβολή ασφαλιστικής εισφοράς ή και πόρου υπέρ e-ΕΦΚΑ δηλώνεται στο Φορέα.
Σε περίπτωση μη καταβολής των προβλεπόμενων ασφαλιστικών εισφορών και του πόρου υπέρ e-ΕΦΚΑ για διάστημα μεγαλύτερο των δύο (2) μηνών, οι οφειλές παρακρατούνται από το σύνολο των καταβαλλόμενων συντάξεων.
Συνολική αποτίμηση του νέου νόμου
Συνολικά θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο νέος νόμος δημιουργεί ένα ευνοϊκότερο καθεστώς για τους εργαζόμενους συνταξιούχους προσφέροντας κίνητρα για την νόμιμη απασχόλησή τους με την κατάργηση του «πέναλτι», δηλαδή της παρακράτησης 30% από την σύνταξη. Αν και το «πέναλτι» αντικαθίσταται από την επιβολή ενός μη ανταποδοτικού πόρου υπέρ του e-ΕΦΚΑ, η ωφέλεια είναι και πάλι αξιοσημείωτη.
Παράλληλα θεσπίζεται για πρώτη φόρα ενιαίος κανόνας σχετικά με την απασχόληση των συνταξιούχων λόγω αναπηρίας. Μέχρι σήμερα δεν επιτρεπόταν στους συνταξιούχους λόγω αναπηρίας να εργαστούν μετά τη συνταξιοδότησή τους παρά μόνο αν συνταξιοδοτούνταν από το π. ΙΚΑ. Με τη νέα ρύθμιση παρέχεται η δυνατότητα σε όλους τους συνταξιούχους λόγω αναπηρίας να εργαστούν και μάλιστα χωρίς να επιβαρύνονται με τον πόρο 10% υπέρ του e-ΕΦΚΑ.
*Το γραφείο μας διαθέτει μεγάλη εμπειρία σε πάσης φύσεως ζητήματα εργατικού και κοινωνικοασφαλιστικού δικαίου (απολύσεις, οφειλή δεδουλευμένων αποδοχών, διεκδίκηση υπερωριών και πάσης φύσης εργατικών απαιτήσεων, άκυρη απόλυση, παράσταση σε πάσης φύσεως εργατικές διαφορές, καταμέτρηση ενσήμων, υπολογισμός ποσού σύνταξης, υποβολή αίτησης συνταξιοδότησης, συντάξεις γήρατος, αναπηρίας, θανάτου κ.ο.κ). Για περαιτέρω νομικές συμβουλές ή για την ανάθεση της υπόθεσής σας στο γραφείο μας μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί μας στο τηλ. 2313 079293 ή με email στο info@siopi–law.gr. Σημειώνεται ότι απαγορεύεται βάσει Κώδικα περί Δικηγόρων η παροχή νομικών συμβουλών άνευ της ανάλογης αμοιβής (άρθρο 57 Ν. 4194/2013)*
Δάφνη I. Σιώπη
Δικηγόρος LLM
Τσιμισκή 52, Θεσσαλονίκη
Τ. 2313 079293, 6977 568673
Ε. info@siopi-law.gr, dsiopi@siopi-law.gr